Tags: , , ,

‘Lerarenstrategie’ tegen lerarentekort mist cruciale maatregelen

De onderwijsministers Robbert Dijkgraaf en Dennis Wiersma hebben in een Kamerbrief hun strategie tegen het lerarentekort aangegeven. Ze schrijven zelfs onorthodoxe maatregelen niet te schuwen. Maar helaas missen de belangrijkste maatregelen. Een kritische noot.

Belangrijkste maatregelen tegen lerarentekort ontbreken

Aan tafel bij Op1 hebben de ministers tekst en uitleg gegeven over hun Lerarenstrategie. De ministers Dijkgraaf en Wiersma vergeten de belangrijkste maatregelen tegen het lerarentekort. Suggesties van aanpak zijn zo oud als het probleem, maar komen niet goed uit de verf. Het lerarentekort viert dit jaar zijn 30-jarig jubileum. In 2007 kwam het rapport Leerkracht uit van de commissie Rinnooy Kan. In dat rapport werd geconstateerd dat al 15 jaar geleden door de commissie van Es voorstellen zijn gedaan waar niet veel van terecht is gekomen.

Samenwerking als drager voor vernieuwing

Zowel in de twee oude rapporten als in de Kamerbrief gaat het om de versterking van de maatschappelijke status van de leraar, de versterking van de lerarenopleidingen, verbetering van lonen en verlaging van de taakbelasting. In het rapport van de commissie van Es stond ook een passage over een professionele arbeidsorganisatie. Een van de elementen daarvan was om de leraar uit de beslotenheid van zijn klaslokaal te halen. Dit zelf gekozen isolement zou in een professionele organisatie moeten worden doorbroken en vervangen worden door meer samenwerking tussen leraren. En de leraar zou ook de drager moeten zijn van onderwijsvernieuwing. Beide punten zijn nog steeds niet breed gerealiseerd.

Registreer vakbekwaamheid

De commissie Rinnooy-Kan pleitte voor een beloning naar kwalificatieniveau en voor beloningsdifferentiatie. Dit zou consequenties hebben voor de lumpsumfinanciering. De commissie stelde een publiek basisregister leraren voor om bekwaamheden via na-, bij en opscholing te registreren. En een norm waaraan een excellente leraar moet voldoen. Een systeem van certificering van bekwaamheidsonderhoud zou daarbij moeten helpen. Al 30 jaar schrijft men over het verbeteren van de lerarenopleidingen. Rinnooy-Kan pleitte voor meer nadruk op kennis, vooral vakdidactische kennis, een eindexamen voor de lerarenopleiding, meer aandacht voor een evidence-based benadering en intensieve samenwerking met instellingen die met onderwijsonderzoek bezig zijn. Goed personeelsbeleid op school betekent onderhoud en groei van de bekwaamheid van de leraar, betere begeleiding van stagiaires en beginnende leraren, leraren meer zeggenschap geven over hun eigen werk, zodat de leraar grip krijgt op de eigen werkdruk.

Beloning als stimulans: is dat wel zo verstandig?

De commissie deed ook de suggestie om grote ondernemingen en maatschappelijke organisaties te vragen om medewerkers een deel van hun tijd aan de slag te gaan als leraar. Net als in de plannen van Dijkgraaf en Wiersma werd toen ook al voorgesteld leraren te ontlasten van niet-onderwijsgerelateerd werk, meer inzet ICT, de stille reserve van mensen met een onderwijsbevoegdheid aanspreken en proberen leraren met een parttime baan meer les te laten geven. De huidige ministers willen dat laatste extra belonen. Dat lijkt aardig, maar wat zullen fulltime docenten daar van denken? En zal het niet leiden tot beginnende leraren die starten met een parttime baan om daarna over te gaan op fulltime om zo de bonus binnen te slepen?

Een zeer verstandige maatregel uit het pakket van de ministers is het bevorderen van samenwerking in plaats van concurrentie tussen scholen op de arbeidsmarkt. Op die manier kunnen scholen gezamenlijk sneller een nieuwe leraar een vaste baan aanbieden. Dat is nodig tegen de grote onzekerheid in de huidige praktijk van de aaneenschakeling van flexibele contracten.

Lerarenstrategie gaat om de hete brei heen

De ministers zien dat het lerarentekort zeer ontwrichtend werkt. Zij verwachten een tekort van 9.100 fte tekort in het po (primair onderwijs) en 1.700 fte in het vo (voortgezet onderwijs). Als belangrijke oorzaken zien ze de vergrijzing, te weinig leraren van de opleiding en concurrentie in de markt. Net als in de eerdere plannen zijn de doelen: nieuw perspectief op het beroep, betere beloning (gelijk trekken van het salaris leerkrachten po en leerkrachten onderbouw vo is reeds gerealiseerd), ruimte voor professie en verlagen werkdruk.

De aanpak van de ministers zal de leraren nog niet direct op de banken krijgen van enthousiasme met het aanstellen van een kwartiermaker, een programmabureau, een dashboard en een Groeifonds voor bijscholing. En al helemaal niet omdat de belangrijkste maatregelen na 30 jaar lerarentekort weer niet op de agenda staan. En dat is uiterst teleurstellend. Wat zijn die maatregelen?

De niet genomen maatregelen in lerarenstrategie

  1. Haal de personeelskosten uit de lumpsum en laat het Rijk deze rechtstreeks vergoeden op basis van leerlingenaantallen. Het aanstellen van een eerstegraads leraar in de onderbouw vo of in het po is nu financieel onaantrekkelijk.
  2. Alle mooie woorden over verlaging van werkdruk, meer autonomie en ruimte voor de professie in deze lerarenstrategie betekenen niets als er niet gekozen wordt voor een fulltime baan van bijvoorbeeld maximaal 24 lesuren en een derde deel van het aantal lesuren (bij een fulltime baan 8 uur) voor voorbereiding, samenwerking met collega’s en nakijkwerk.
  3. Een maximaal aantal leerlingen van 25 in een klas. Zijn er 26 leerlingen, dan is er geen discussie en wordt de groep gesplitst en komt er geld voor een extra docent. Ja, dan heb je meer leraren nodig, maar dit is een zeer belangrijke voorwaarde voor de aantrekkelijkheid van het beroep. Deze investering moet je niet schuwen.
  4. Neem het idee van de commissie Rinnooy-Kan alsnog over en benader grote bedrijven en maatschappelijke organisaties met de vraag of zij medewerkers de kans willen bieden een deel van hun tijd in het onderwijs te werken. Dat kan een mooie verrijking opleveren voor de school als professionele organisatie. 
  5. Help als ministerie mee aan het opbouwen van scholen als professionele organisaties. Bij een tekort aan leraren moet de traditionele lessentabel kunnen wijken voor innovatieve programma’s. Schakel kort geschoolde niet-leraren in voor leerzame dagen.
  6. Het lerarenregister ligt gevoelig in onderwijsland. Maar bij een professionele organisatie hoort een vorm van onderhoud van bekwaamheden.
    Laat promovendi 25% van hun tijd lesgeven in het po, vo en het mbo.
  7. Maak de voortdurende schaalvergroting financieel onaantrekkelijk. Maak het realiseren van scholen van 600-800 leerlingen financieel aantrekkelijk. Scholen waar iedereen gezien en gekend wordt.
  8. Nieuwe onderwijsmethoden (als bijvoorbeeld Agora) laten zien dat leraren daar graag willen werken, omdat daar de functie als leraar of coach door de andere manier van werken aantrekkelijk is. Geef als ministerie ondersteuning aan deze vernieuwingen.

Ik hoop dat deze punten alsnog in het pakket van de onorthodoxe maatregelen van de ministers komen. Alleen dan is de kans groot dat het lerarenvak echt aantrekkelijker wordt en het lerarentekort opgelost wordt.


Ministerie van OCW: Kamerbrief -Lerarenstrategie

Tags: , , ,
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Ook Interessante Artikelen

Bezoeker!

Community Leden

Alle Leden >>>

Whitepaper arbeidsmarkt

Whitepaper onderwijs arbeidsmarkt

Whitepaper digitale toepassing didactiek

didactiek download

Whitepaper Werkstress de baas

HR download onderwijs

Whitepaper Hybride leeromgeving

Leeromgeving download

Whitepaper maatschappij

Maatschappij onderwijs download

Whitepaper onderwijsontwikkeling

onderwijsontwikkeling download

Whitepaper effectief afstandsonderwijs

Onderwijs organiseren download

Whitepaper professionalisering

onderwijs professionalisering download

ICT-gebruik in het onderwijs

Onderwijs Technologie download

Registreer je als lid

Artikelen & Blogs

Apps & Tools

🙁

WORD LID

Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.

PUBLICEER

Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.

ADVERTENTIE

In de spotlight

Vacature

Schooldirecteur | Margrietschool

Boek

Burgerschap is zorgen voor jezelf, zorgen voor elkaar en voor de aarde waar we op wonen.

DOEboek Burgerschap: 100 acties om de wereld mooier te maken

Kalender

Bouwen maar HJK banner Landelijk congres Jonge Kind-600x275a
landelijk congres bouwen maar banners-600x627a

Landelijk congres Jonge Kind 2024: Bouwen maar!

App

Picoo stimuleert actief samen spelen onder kinderen met de eerste interactieve spelcomputer voor buiten. Zonder scherm! Zo combineert Piccoo het avontuurlijke van buitenspelen met het interactieve van gamen. Eindeloos speelplezier dus! 
gamification onderwijs

Picoo – gameconsole voor buitenspelen