Het geheim van een gemotiveerde klas: 7 tips

Waarom leren we deze inzichten niet aan iedereen?

“Vanuit de interesse voor mijn eigen gedachten en gedrag en dat van de wereld om me heen, ben ik psychologie gaan studeren. De antwoorden die ik hier heb gevonden wil ik graag meegeven aan jongeren en docenten! Toen ik psychologie studeerde leerde ik beter begrijpen hoe het komt dat mensen zich op een bepaalde manier gedragen en ook leerde ik hoe je eigen gedachten tot stand komen. Tijdens mijn studie psychologie gaf ik veel bijles en huiswerkbegeleiding aan middelbare scholieren en ik merkte dat ik de kennis die ik bij psychologie opdeed goed kon gebruiken om deze jongeren te begeleiden.”

“Ook bij hen speelden gedachten een grote rol, voelden ze druk van de prestatiemaatschappij of waren ze juist helemaal niet gemotiveerd omdat ze vooral dingen moesten doen die hen door anderen werden opgelegd. Dat was de eerste keer dat ik overtuigd was van de positieve rol die psychologie binnen het voortgezet onderwijs kan spelen,
maar zeker niet de laatste keer. Tijdens mijn studie leerde ik ook over sociale vergelijkingen, groepsgedrag, vooroordelen en discriminatie. Steeds dacht ik: waarom leren we dit soort dingen alleen aan psychologiestudenten en niet aan iedereen? Kennis over die onderwerpen zou iedereen milder maken ten opzichte van zichzelf, maar ook van een ander. Ik wilde leerlingen helpen met deze inzichten.”

Dominique van Warmerdam, Psychologie in het Onderwijs

Tip 1: Gebruik visualisatie om doelen dichterbij te halen voor leerlingen

Achter elk gedrag zit motivatie. Een van de dingen die nodig zijn voor motivatie is zingeving, ofwel een doel.

Daniel Pink

Het probleem is dat leerlingen zich meestal richten op de korte termijn. Het gevolg daarvan is dat ze het doel, dat vaak plaatsvindt op de lange termijn, uit het oog verliezen.

In de manier waarop veel leerlingen naar school kijken zit veel ‘moeten’ en veel korte termijn-denken, waarbij een goed cijfer of een compliment de hoogst haalbare beloning is.

Maar is dat echt iets wat ze motiveert? Je wilt dat leerlingen ergens naar toe werken waar ze zelf ook naar verlangen. 

Wat zouden ze bijvoorbeeld willen doen met een diploma? Of wat levert dat diploma ze op? 

Haal de lange termijn dichterbij

Er zullen ook veel leerlingen zijn die het antwoord op deze vragen nog niet weten en die dus niet gemotiveerd worden door het verlangen. Dan worden ze vaak wel gemotiveerd door pijn.

Wat gebeurt er op lange termijn als je niet leert of geen huiswerk maakt?

( Let hierbij goed op dat je de antwoorden niet voor ze invult en geen waardeoordeel hebt over het gevolg.) 

Dus zeg niet: “Als je … niet doet dan haal je geen diploma en dan kom je nooit aan het werk”, of: “Als je nog even doorzet haal je je examen en kun je lekker gaan studeren”. Je wilt namelijk dat ze hier zelf over nadenken, zodat het echt iets is, waar ze ook zelf naar verlangen.

Geef ze vervolgens de tijd om hun verlangens en pijn te visualiseren: Hoe voelt het als je daar bent? Of als je het juist niet hebt bereikt? 

Door de leerlingen te helpen de lange termijn voor zich te kunnen zien, en de gevoelens te ervaren die erbij horen, wordt het makkelijker om dat doel dichterbij te halen.

Laat leerlingen hun eigen pijn en verlangens formuleren en visualiseren en help ze eraan herinneren dat wat ze nu doen daaraan bijdraagt.

Tip 2: Laat leerlingen succes ervaren

Volgens de theorie van Daniel Pink is meesterschap een onderdeel van motivatie. Zonder het ervaren van succes of progressie zal er geen motivatie zijn.

Niets is zo demotiverend als ergens hard voor werken en geen resultaat halen. Uiteindelijk willen we het allemaal graag goed doen.

Op het moment dat leerlingen het gevoel hebben dat ze het niet meer goed kunnen doen, zijn ze vaak weinig gemotiveerd.

Zorg ervoor dat een leerling succes kan ervaren.

Op het moment dat leerlingen het gevoel hebben dat ze het niet meer goed kunnen doen, zijn ze vaak weinig gemotiveerd.

Zorg ervoor dat een leerling succes kan ervaren. Het is daarbij belangrijk dat een leerling het gevoel heeft dat inspanning tot succes kan leiden. Hierbij komt ook de overtuiging kijken over zijn of haar eigen kunnen.

Beloon de progressie in plaats van het resultaat.

Als een leerling altijd een 3 haalt en nu een 5, dan is dat enorme vooruitgang. Beoordeel leerlingen niet langs de algemene norm en laat ze zelf ook inzien dat ze vooruitgaan.

“Je hebt misschien nog geen voldoende, maar je bent wel al enorm vooruit gegaan!”

Leerlingen willen niet alleen zelf progressie ervaren, ze willen dat hun vooruitgang ook erkent wordt

Tip 3: Laat leerlingen plezier ervaren zonder beloning

Uit onderzoek blijkt dat als je mensen beloont voor iets dat ze uit zichzelf ook al zouden doen, ze het plezier in de taak verliezen. Zo vroegen onderzoekers op straat aan mensen om een bepaalde taak uit te voeren en vroegen daarna hoe leuk mensen de taak vonden. Één groep kreeg daar niets voor, terwijl een andere groep daar 10 euro voor ontving. Wat bleek: de mensen die een beloning ontvingen, vonden de taak significant minder leuk.

Dit komt doordat we een verklaring zoeken voor ons eigen gedrag. We willen dat onze overtuigingen en gedrag in één lijn liggen.

Op het moment dat we ergens niet voor betaald krijgen, dan moeten we het wel leuk vinden, want waarom zouden we het anders doen?

Als we ergens een beloning voor krijgen dan zijn we dus geneigd te denken

dat dit de reden is waarom we iets doen, in plaats van dat we het misschien gewoon leuk vinden.

Wanneer je leerlingen beloont voor iets waar ze al uit zichzelf voor gemotiveerd zijn loop je het risico dat leerlingen het plezier in de taak verliezen.

Alle 7 inzichten ontvangen als E-Book

Ondanks dat het onderwijs al steeds afwisselender wordt ingericht, ontbreekt psychologie nog. Psychologie in het Onderwijs verzorgt modules, workshops en trainingen op middelbare scholen en mbo-instellingen om het mentale welzijn en bewustzijn van leerlingen en docenten te vergroten