Boeken

Hoogbegaafde kinderen hebben niet alleen een bovengemiddelde intelligentie; ze denken ook anders, ervaren de wereld anders én voelen anders. Vaak zijn ze (erg) gevoelig voor de prikkels in hun omgeving; de Poolse wetenschapper Kazimierz Dabrowski noemt dit overexcitabilities, oftewel intense belevingskanalen.

Door hun sensitiviteit ondervinden kinderen soms problemen op school. Dit boek beschrijft hoe je hen dan kunt begeleiden. Door kinderen te coachen op sociaal-emotioneel gebied en bij het ontwikkelen van hun leervaardigheden, versterken ze hun zelfvertrouwen en verbeteren ze hun zelfregulatie.

Het boek is geschreven vanuit een positieve, oplossingsgerichte insteek: niet de problemen staan centraal, maar de talenten van het kind. Talentgerichte begeleiding verlost het kind van de gedachte dat hij het probleem is, in plaats van dat hij een probleem heeft!

Het boek is zeer praktisch van opzet: naast de theoretische onderbouwing vind je een doelgericht stappenplan voor begeleidingsgesprekken, een hoofdstuk dat speciaal geschreven is voor het kind, tientallen werkvormen en een aantal handige bijlagen. Ook illustreert de auteur haar verhaal met vele casussen uit haar eigen praktijk.

Mensen zijn van oudsher makers. In onze huidige tijd is dat vanzelfsprekende maken echter op de achtergrond geraakt. We verloren de kunst van het maken, vervolgens de kunst van het repareren en op dit moment raken we zelfs de kunst van het begrijpen hoe iets werkt kwijt. Dat tij moet gekeerd.

Maken in de klas plaatst ‘maken’ in een historisch kader en legt uit waarom het juist ook in deze tijd van groot belang is. En helemaal op school: maakonderwijs biedt een welkome afwisseling met het ‘hoofdwerk’ en geeft kinderen de kans om opgedane kennis in een bredere context te plaatsen en vooral ook zelf in de praktijk toe te passen. Het boek geeft antwoord op belangrijke vragen: waarom maakt maken gelukkig? Hoe past het in de klas en in de les? Hoe ga je om met de verschillen tussen kinderen?

Maken in de klas staat boordevol voorbeelden van leraren die in prachtige projecten maken succesvol koppelen aan taal, techniek, kunst en natuurwetenschappen en het zo een goede plek in het curriculum geven. Verder vind je in het boek inspirerende tekeningen, foto’s en verhalen van experts, die elke leraar helpen om concreet met maakonderwijs aan de slag te gaan op een manier die bij haar of hem past.

Iedere dag doe je als leerkracht, ib’er of directeur je best om goede inschattingen te maken en de juiste beslissingen te nemen. Daarbij ga je ervan uit dat je als professional kunt vertrouwen op je denken en je intuïtie. Maar is dat wel terecht?

Vanuit de wetenschap is bekend dat ons brein soms eigenzinnige sluiproutes neemt en ons weleens voor de gek houdt. Het resultaat is dat we uitglijden in ons denken, wat leidt tot verkeerde inschattingen, oordelen en beslissingen.
In Bananenschillen op school neemt neuropsycholoog Marald Mens je mee in de wereld van die mentale uitglijders. Je komt te weten hoe ze ontstaan, hoe ze onbewust ons denken en handelen sturen en wat de nadelige gevolgen daarvan kunnen zijn voor je leerlingen, hun ouders, of je collega’s.

Marald beschrijft uitgebreid zeventien van deze zogenoemde bananenschillen, waaronder het IKEA-effect, de kennisillusie en het halo-effect, en geeft ook inzicht in hoe je uitglijden kunt voorkomen. De praktische tips en adviezen zijn direct toepasbaar op school.

Geen enkele methode sluit optimaal aan bij een hele schoolbevolking, een totale groep of iedere individuele leerling. Wie denkt beter passend onderwijs te kunnen geven door dan maar de methode aan de kant te zetten, gooit ook de didactische houvast weg. Met alle gevolgen van dien. Minder ingrijpend is het om losser met de methode om te gaan.

Dit betekent echter wel dat je twee zaken moet borgen; wat je de leerlingen aanleert, en hoe je hun dat aanleert. Het eerste verwijst naar de cruciale leerdoelen, het tweede naar de didactische strategie. Over dit laatste gaat deze uitgave. Die bevat de meest voorkomende didactische strategieën voor acht vakgebieden in de basisschool, aangevuld met voorbeelden van hoe je kunt intensiveren of verrijken.

De didactische strategieën in deze handige uitgave kun je gebruiken bij gesprekken met je collega’s, om te komen tot teambrede afspraken over hoe alle leerlingen in jouw school de nodige kennis en vaardigheden gaan verwerven.

Voor het kind
Geluiden, geuren en kleuren… de hele dag heb je prikkels om je heen. Misschien vind je dat prima. Maar het kan ook zijn dat je juist veel méér prikkels wilt; of minder, omdat je er vaak last van hebt.
Misschien ben je wel onderprikkeld of overprikkeld. In dit werkboek ga je leren over zintuigen en prikkels. Als jij ontdekt wat je nodig hebt – veel en sterke zintuigprikkels of weinig en zwakke zintuigprikkels – én weet hoe je daar zelf voor kunt zorgen, voel je je veel beter!

Voor de professional
Kinderen die druk gedrag vertonen, (faal)angstig zijn of zich slecht kunnen concentreren, hebben vaak ook problemen met het verwerken van prikkels: ze zijn fysiek onder- of overprikkeld. Het is cruciaal om hier in de behandeling bij stil te staan. Met dit werkboek voor kinderen (van zeven tot dertien jaar) leren jullie alles over zintuiglijke prikkelverwerking (ZiP). Zo leert het kind vertrouwen op wat zijn lichaam hem vertelt én wat hij kan doen om zich beter te voelen.

Dit werkboek bouwt voort op Wiebelen en friemelen in de klas en thuis. Een bijbehorende handleiding voor de professional is online beschikbaar.

Leerlingen gedijen erbij als de leefwerelden van thuis, school en buurt elkaar overlappen. Het is echter niet makkelijk om de verschillende leefwerelden op elkaar af te stemmen, zeker niet in de stedelijke context waar de verschillen tussen leraren en ouders groot kunnen zijn.

Het belang van het verbinden van deze leefwerelden en de invloed van sociaaleconomische achtergrond, armoede en migratie hierop worden in dit boek goed onderbouwd. Daarnaast biedt het praktische handvatten om met ouders in contact te komen en te blijven. Het geeft tips voor het faciliteren van ouders, zodat zij hun kinderen daadwerkelijk kunnen ondersteunen bij het leren en het maken van schoolloopbaankeuzes.

Het boek benoemt succesfactoren om – juist ook als verschillen groot zijn – met ouders samen te werken aan het toekomstperspectief van alle leerlingen.

Om de bredere context waarin scholen en ouders samenwerken beter te begrijpen, plaatst Iliass el Hadioui in zijn inleiding op dit boek de worsteling van de scholen met het omgaan met diversiteit in een stadssociologisch perspectief.

Annette Diender schreef de portretten na elk hoofdstuk. Hierin vertellen scholen, bijvoorbeeld in Rotterdam, Groningen en Almere, hoe zij de samenwerking met ouders vormgeven en welke positieve effecten dit heeft.

Hoe voorkom je pesten op school? Hoe neem je de ouders daarin mee? Hoe zorg je dat alle neuzen in het team dezelfde kant op staan?
Bij sociale veiligheid gaat het om meer dan handhaving van gedragsregels. Het gaat om het inspireren en begeleiden van het team naar een levend veiligheidsbeleid om daarmee het team, leerlingen en ouders een positieve en veilige leeromgeving te bieden. Een leeromgeving waarin leerlingen leren vertrouwen in zichzelf en anderen te hebben en respectvol om te gaan met verschillen.
Veiligheid in de school is een randvoorwaarde om te kunnen leren en verdient daarom prioritering, ook bij schoolleiders.
In dit boek wordt stilgestaan bij sociaal-emotioneel leren als basis voor sociale veiligheid. Daarnaast wordt aandacht besteed aan een relatief nieuw verschijnsel: cyberpesten. Een drietal schoolportretten laat zien hoe ver scholen kunnen zijn in de uitvoering van sociale veiligheid. Tot slot wordt een stappenplan voor implementatie van sociale veiligheid besproken en een overzicht geboden van voorlopig goedgekeurde programma’s.

Groepsdynamisch onderwijs (GDO) is een integrale, duurzame aanpak om kindwaardig en kwalitatief goed onderwijs te realiseren. GDO biedt een gedegen kader om onderwijsontwikkelingen als bijvoorbeeld passend onderwijs en Opbrengstgericht Werken tot een succes te maken.
Hoewel binnen GDO onderwijs op maat en zelfsturing van kinderen belangrijk zijn, zijn beide sterk verbonden met groepscohesie en sociaal leren. Groepsdynamisch onderwijs brengt de groep als leer-kracht tot ontwikkeling. De leerkracht en de groep als leer-kracht vormen samen een ijzersterk team!

Groepsdynamisch onderwijs bestaat uit vier aanpakken:
• Sterk Team: maakt van een team een professionele lerende cultuur.
• Sociaal Sterke Groep: socialiseert de leerlingen waarbij alle kinderen correct en prettig met elkaar omgaan.
• Full Speed Leren: laat alle kinderen taakgericht en zelfsturend werken.
• Rijke Oogst: is gefundeerd opbrengstgericht werken met hoge gedrags- en leeropbrengsten.

Leerlingen ervaren rekenen verschillend. Zo vindt de ene leerling het moeilijk, terwijl het er voor de ander gewoon bij hoort, en weer een ander vindt het uitdagend om pittige rekenopgaven op te lossen. Het is echter lang niet altijd gemakkelijk om deze diverse onderwijsbehoeften bij individuele leerlingen te achterhalen.
Rekengesprekken zijn hiervoor een oplossing. Zij leveren informatie op over de rekenbeleving en het rekenproces, en bieden inzicht in redeneer- en oplossingsprocessen van de leerling. Onderwijsbehoeften worden scherp in beeld gebracht. Daarbij worden doelen geformuleerd, waarbij de leerling actief meedenkt over hoe hij deze kan bereiken.

De opbrengst van een rekengesprek kan direct effect hebben op het werk in de klas. Een kort rekengesprek, bijvoorbeeld tijdens de rekenles, kan input geven voor afstemming of bijsturing op dat moment. In een (diagnostisch) rekengesprek gaat het om afstemming op onderwijsbehoeften. Een rekengesprek met een bepaalde leerling of een kleine groep leerlingen, kan leiden tot een interventie die ook ingezet kan worden voor een hele groep leerlingen – zodat iedereen ervan profiteert!

Deze uitgave biedt handvatten voor het voeren van een handelings- en oplossingsgericht rekengesprek en geeft achtergrondinformatie en voorbeelden. Het is echter geen boek met kant-en-klare recepten; het is belangrijk altijd zelf te blijven luisteren, observeren en nadenken. Het boek is hierbij een praktisch hulpmiddel.

Dit boek is onder meer bedoeld voor leraren po, vo, mbo, zorgcoördinatoren, intern begeleiders, rekencoördinatoren, orthopedagogen en pabo- en Master EN-studenten en studenten aan de lerarenopleiding wiskunde.