Je kunt studenten toch ook gewoon vragen hoe ze over bepaalde persoonlijke onderwerpen denken?
‘De toegevoegde waarde van het filmen zit hem in meerdere aspecten. Allereerst gaan deelnemers op een andere manier nadenken over hun eigen onderwerp, doordat ze een stukje onderzoek doen. Ze worden gedwongen om anders te kijken, in te zoomen op bepaalde onderdelen, materiaal zelf te filmen of bestaand materiaal te verzamelen. Tijdens het monteren zullen ze ontdekken dat het selecteren van materiaal al een effect heeft van verdieping. Ze stellen zichzelf telkens de vraag: waarom? Wat zegt dit beeld over het onderwerp en de relatie die ik daarmee heb?
Ook kan het makkelijker zijn om vanachter een camera ingewikkelde onderwerpen aan te snijden dan in een gesprek. Daarmee kom ik meteen bij het volgende belangrijke element, want er is óók een gesprek.
De kracht van docudidactiek zit hem niet alleen in het maken van een filmpje, maar ook in het samen bekijken ervan en horen hoe andere deelnemers erop reageren. Vaak komen nieuwe wetenswaardigheden over of persoonlijke kenmerken naar boven van iemand die in enkel een gesprek verborgen blijven.’
Hoe ziet docudidactiek er in praktijk uit?
‘De werkvorm stelt docenten in staat om met verschillende studenten te werken aan een creatief audiovisueel product, een kortere of langere documentaire. Tijdens een aantal bijeenkomsten gaat een groep aan de slag met het maken van een documentaire waarin een persoonlijk vraagstuk of thema wordt uitgelicht. Je zou kunnen denken aan: traumaverwerking, invloed van pestgedrag, leven met ADHD, faalangst, suïcidale gedachten.
Vanachter een camera kan het makkelijker zijn om ingewikkelde onderwerpen aan te snijden dan in een gesprek
Dat zijn natuurlijk zware thema’s. Het is ook mogelijk om andersoortige onderwerpen te kiezen, waarlangs het verhaal wordt gelegd van een onderliggend thema of verborgen emotie.
Begeleiding vindt plaats zowel op vorm als inhoud. De deelnemers helpen ook elkaar door in kleine groepjes te bespreken hoe het gaat, waar ze tegenaan lopen en wat ze ontdekken. De laatste bijeenkomst bestaat uit een viewing van de films, met aansluitend een nagesprek.’
Wat voor documentaires maken studenten zoal?
‘Afgelopen anderhalf jaar zijn al veel studenten bezig geweest met docudidactiek. Zo was er een 17-jarig meisje dat een persoonlijk portret maakte aan de hand van “Een dag uit het leven van…”. Hierin filmde zij zichzelf op een voor haar normale dag. Dit meisje lijdt aan een zeldzame slaapziekte waarbij ze plots opeens in slaap kan vallen. Wat voor haar een normale dag is, zou voor anderen snel ongemakkelijk voelen.
In een scene die me nog helder voor de geest staat, moet ze van het station naar huis lopen. Fietsen is te gevaarlijk, omdat ze misschien in slaap valt. Ook zien we een shot van haar in de trein waar een vreemde haar wakker maakt, zodat ze bij het goede station uitstapt. Het was voor de deelnemers een prachtige confrontatie en er kwam naderhand een mooi gesprek tot stand. Jongeren blijken vaak goed in staat om hun ervaringen te visualiseren en durven meestal meer te delen over zichzelf dan ze anders zouden doen.’
Voor welke leeftijdsgroepen is docudidactiek interessant?
‘Eigenlijk kan docudidactiek voor iedereen interessant zijn. Tot nu toe hebben we gewerkt met studenten tussen 16-28 jaar, in het mbo en hbo. Maar het concept leent zich voor een bredere doelgroep. We zijn nu bezig om docudidactiek breder trekken en te kijken of we ook oudere doelgroepen kunnen enthousiasmeren, zoals senioren of jonge ouders. Naar mijn idee is het uitermate geschikt voor groepen die een belangrijke ontwikkeling in hun leven meemaken en bijvoorbeeld kampen met eenzaamheid of onzekerheid.’
Leraren hoeven geen technische ervaring te hebben om met docudidactiek aan de slag te gaan
Is docudidactiek ook iets voor docenten die geen ervaring hebben met films maken?
‘Jazeker! Je hoeft geen technische ervaring te hebben om met het concept aan de slag te gaan. Docudidactiek is toegankelijk voor docenten zonder filmervaring. We hebben al verschillende vormen ontwikkeld. Dat varieert van een paar lessen, een losse workshop, tot een hele periode met professionele begeleiding. Het hangt er dus vanaf in welke context of situatie je het zou willen inzetten. Voorwaarde is wel dat deelnemers toegang hebben tot een camera. Dat kan ook de camera van een smartphone zijn. Het monteren kan op een laptop, maar ook op een mobiele telefoon. We hebben al verschillende keren met studenten zonder enige technische voorkennis gewerkt en daar kwamen verrassend goede filmpjes uit.’
Dit interview verscheen eerder in het ‘Leren van en met elkaar’ magazine
Onderwijs Innovatie Festival
