Tags: , , , , ,

De impact van sexting en grooming op school

Hoe voorkom je ongewenste sexting? En hoe ga je ermee om als het mis gaat? De wegwijzers ‘Seksualiteit online’ zetten op een rij welke materialen en programma’s voor preventie en aanpak hierin kunnen ondersteunen op het po en vo.

Zwijgen uit schaamte en schuldgevoel

Sexting is hot! Inmiddels is het fenomeen, met name de ongewenste verspreiding van sexting beelden, niet meer weg te denken. Sexting komt veel voor onder jongeren, vaak onschuldig en zonder problemen. Maar soms gaat het mis, dan worden beelden zonder toestemming verspreid. De gevolgen daarvan voor de sociale en individuele veiligheid op school kunnen groot zijn. Onlangs werd nog weer bekend hoeveel slachtoffers één dader in een paar jaar tijd heeft gemaakt. De impact die dat heeft op het verdere leven van die doorgaans jonge slachtoffers en hoe dat doorwerkt in hun omgeving is onvoorstelbaar groot. Velen lijden (langdurig) aan psychische en lichamelijke problemen, zoals posttraumatische stressstoornis, angststoornissen, bekkenbodemproblemen en seksuele problemen. De maatschappelijke gevolgen op lange termijn en de kosten die met dit online misbruik gepaard gaan zijn dus moeilijk te overdrijven.

In dit artikel lees je over de verschillende vormen van online geweld, over de drempels die slachtoffers ervaren om naar buiten te treden (disclosure). Tevens tref je een opsomming van aandachtspunten hoe om te gaan als een geval van online misbruik op school uitkomt. Onderaan staat een link naar de ‘Wegwijzer Seksualiteit online’ van de overheid met tal van preventieprogramma’s en plannen van aanpak:  hoe om te gaan met ongewenste sexting en grooming binnen de school, gespecificeerd naar doelgroep. Denk aan verschillende denk en doe-niveaus, seksuele geaardheid en cultureel-religieuze achtergrond.

Informeren

In de opvoeding informeren we jongeren over veilig vrijen. Online seks is een relatief nieuw fenomeen, waar wellicht nog wat minder over bekend is. Van online seks kan ook misbruik worden gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan het zonder toestemming doorsturen van seksueel getinte berichten en foto’s (ongewenste sexting), het chanteren met naaktfoto’s (sextortion) misbruik van webcambeelden van online seks en online benaderd worden door vreemden voor seks (grooming).

Explosieve stijging

Zo kopte het Parool in juni 2020 dat tijdens de eerste lockdown periode de hulpvraag bij seksueel misbruik onder jongeren explosief is gestegen. De hulplijn Helpwanted.nl zag in de twee eerste maanden van de lockdown ruim een verdubbeling van het aantal hulpvragen ten opzichte van de 480 meldingen in de twee voorafgaande maanden. De organisatie zag vooral een stijging in het aantal sextortion gevallen. Belt: “Iedereen was tijdens de lockdown meer online. Ook jongeren die seksuele bevrediging zochten middels bijvoorbeeld webcamseks, omdat ze dat in het echte leven even niet meer konden krijgen. Maar ook cybercriminelen die misbruik maakten van de beelden.”

De drempel om leed te onthullen

Zo’n twee miljoen Nederlanders hebben seksueel misbruik meegemaakt en de helft daarvan worstelt met de gevolgen daarvan. ‘De eerste stap naar hulpverlening is zogenaamde disclosure, ofwel aan iemand vertellen wat jou is overkomen’, legt Iva Bicanic van het Centrum Seksueel Geweld uit. ‘Maar onderzoek toont aan dat een derde van de mannelijke slachtoffers en een kwart van de vrouwelijke slachtoffers nooit een disclosure heeft gedaan.

Slachtoffers benoemen een aantal drempels om het gebeurde met iemand te delen:

  • de verwachting om geen hulp of steun te ontvangen van de eigen omgeving na de disclosure (deze wordt verreweg het meeste benoemd),
  • schaamte en zelfverwijt,
  • bang voor de gevolgen van onthulling voor henzelf – bijvoorbeeld vergelding door de dader – of voor anderen, inclusief de dader,
  • denken dat ze na de onthulling de schuld zullen krijgen of niet geloofd worden.

Angst voor slechte afloop

Bicanic: ‘Slachtoffers hebben een diepe overtuiging dat het niet goed afloopt als ze gaan praten.’ En dat is schrijnend, wetende dat velen (langdurig) lijden aan psychische en lichamelijke problemen, zoals posttraumatische stressstoornis, angststoornissen bekkenbodemproblemen en seksuele problemen. Slachtoffers van online seksueel geweld ervaren dezelfde drempels als slachtoffers van offline seksueel geweld, blijkt uit onderzoek.

Online misbruik eindigt vaak offline

‘Online seksueel geweld speelt in deze tijd misschien wel net zo’n grote rol als offline seksueel geweld’, zegt Bicanic. ‘We zien kinderen, jongeren en volwassenen van wie ongevraagd naaktfoto’s rondgaan, jongeren die gedwongen worden om zichzelf voor de webcam uit te kleden, slachtoffers die afgeperst worden met hun eigen naaktbeelden. We zien kinderen die denken dat ze met een leeftijdsgenootje chatten, maar waar achteraf blijkt dat een volwassene uit was op seksueel contact. Het is van belang dat ook deze slachtoffers de hulp krijgen die ze nodig hebben. Zéker ook omdat online seksueel misbruik net zo schadelijk kan zijn als offline misbruik, én omdat we steeds vaker zien dat online misbruik eindigt in offline misbruik. Slachtoffers die hiermee te maken krijgen, kunnen sinds kort ook voor hulp en advies terecht bij het Centrum Seksueel Geweld.’

Hoe voorkom je ongewenste sexting? En wat doe je als het mis gaat?

Aan de slag met de wegwijzer Seksualiteit online

Wat kun je doen om te voorkomen dat leerlingen seksueel getinte berichten, foto’s of video’s zonder toestemming doorsturen? En wat doe je als je twijfelt over de situatie, als het mis dreigt te gaan of als het al zover is (shame sexting)?

Er is een groot aanbod aan materialen en programma’s voor preventie en aanpak. Maar hoe vind je dat wat je zoekt en wat bij jouw school past? Daarvoor zijn de wegwijzers ‘Seksualiteit online’ ontwikkeld. Er zijn aparte wegwijzers voor het primair en voor het voortgezet onderwijs. Je vind hier preventieprogramma’s, voorlichtingsmateriaal, stappenplannen, meld- en adviespunten (waaronder het Adviespunt van School & Veiligheid), (online) tools, deskundigheidsbevordering, informatie & contacten.

Aanbevelingen uit onderzoek

Het Centrum Seksueel Geweld werkte in dit onderzoek samen met Fier en het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel. Het onderzoeksteam doet in het rapport ‘Drempels voor disclosure van seksueel geweld in anonieme online hulpverlening’ vier belangrijke aanbevelingen:

  • Breid de bestaande online hulpverlening voor slachtoffers van seksueel geweld uit.
  • Verbreed het stereotype beeld van seksueel geweld, zodat meer slachtoffers zichzelf herkennen als zodanig.
  • Heb specifieke aandacht voor mannelijke slachtoffers.
  • Beschouw online seksueel grensoverschrijdend gedrag als een vorm van seksueel geweld die potentieel schadelijk kan zijn.

Wat kun je doen als er op school een naaktfoto of seksueel getint filmpje van een leerling rondgaat?

Aandachtspunten

  • Toon begrip en vraag waar het slachtoffer behoefte aan heeft.
  • Geef slachtoffers niet de schuld. Veroordeel hen niet. Er zijn voorbeelden bekend waarbij het slachtoffer buddy’s krijgt voor extra (sociale) steun.
  • Bespreek met het slachtoffer of de ouders worden geïnformeerd en zo ja, hoe. Houd er rekening mee dat een leerling bang kan zijn voor de reactie van de ouders, en toon daar begrip voor. In sommige gezinnen kan mogelijk sprake zijn van eerwraak of verstoting door de familie. Ook kunnen ouders van schrik ‘onhandig’ reageren.
  • Het informatierecht geldt als het welzijn van de leerling in het geding is en de leerling 16 jaar of jonger is. Je mag dan, ook zonder toestemming van de leerling, de ouders informeren. Wees je er daarbij wel van bewust dat dit invloed kan hebben op de (vertrouwens)relatie tussen de leerling en de ouders. De veiligheid van het slachtoffer staat altijd voorop.
  • Bestraf de personen die de beelden doorsturen en liken (plegers). Spreek omstanders aan op hun gedrag. Of dit wel of niet klassikaal gebeurt kan goed in overleg met het slachtoffer afgestemd worden.
  • Overweeg samen met (ouders van) het slachtoffer of er aangifte gedaan wordt. De wens en de veiligheid van het slachtoffer spelen een belangrijke rol in deze afweging. Ook kunt u de schoolcontactpersoon bij de politie om raad vragen.
Tags: , , , , ,
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Ook Interessante Artikelen

Bezoeker!

Community Leden

Alle Leden >>>

Whitepaper arbeidsmarkt

Whitepaper onderwijs arbeidsmarkt

Whitepaper digitale toepassing didactiek

didactiek download

Whitepaper Werkstress de baas

HR download onderwijs

Whitepaper Hybride leeromgeving

Leeromgeving download

Whitepaper maatschappij

Maatschappij onderwijs download

Whitepaper onderwijsontwikkeling

onderwijsontwikkeling download

Whitepaper effectief afstandsonderwijs

Onderwijs organiseren download

Whitepaper professionalisering

onderwijs professionalisering download

ICT-gebruik in het onderwijs

Onderwijs Technologie download

Registreer je als lid

Artikelen & Blogs

Apps & Tools

🙁

WORD LID

Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.

PUBLICEER

Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.

ADVERTENTIE

In de spotlight

Vacature

Schooldirecteur | Margrietschool

Boek

Burgerschap is zorgen voor jezelf, zorgen voor elkaar en voor de aarde waar we op wonen.

DOEboek Burgerschap: 100 acties om de wereld mooier te maken

Kalender

Onderwijs Innovatie Festival Banner Homepage (5)

Onderwijs Innovatie Festival 2024

App

Picoo stimuleert actief samen spelen onder kinderen met de eerste interactieve spelcomputer voor buiten. Zonder scherm! Zo combineert Piccoo het avontuurlijke van buitenspelen met het interactieve van gamen. Eindeloos speelplezier dus! 
gamification onderwijs

Picoo – gameconsole voor buitenspelen