Ieder Talent Telt: Tweedeling en de kansengelijkheid

Tijd voor maatschappelijke discussie

Met een hoger diploma heb je meer baanzekerheid, een hoger inkomen en oneindige mogelijkheden. Mensen met een lager diploma hebben hele andere vooruitzichten.

Inge de Wolf: Bij segregatie in het onderwijs dacht ik zelf altijd aan de Verenigde Staten, waar heel gesegregeerde scholen zijn. Maar als je kijkt naar de cijfers: We hebben met de Inspectie van het Onderwijs dat drie jaar geleden voor het eerst uitgezocht, dan blijkt Nederlands onderwijs net zo gesegregeerd als het Amerikaanse onderwijs.

Mobiliteit leraren

Dat zei Inge de Wolf en ook Ahmed Marcouch noemde het eigenlijk toen hij zei dat dat in de meest kwetsbare wijken niet altijd de beste voorzieningen of de beste professionals voor handen zijn. Terwijl ze daar het hardst nodig zijn. Wat je ziet in andere landen is dat zij eigenlijk prikkels organiseren en die blijken ook uit wetenschappelijk onderzoek heel effectief te zijn, om het werken op die scholen veel aantrekkelijker te maken. Dus je ziet een paar effectieve programma’s en wetenschappelijk onderzoek. Eén is leraren daar beter belonen, dus hogere salarissen of in hogere salarisschalen zetten. Een tweede interventie wat ze in heel veel landen doen is de topleraren opleiden voor achterstandsscholen, dus er zijn in veel landen programma’s specifiek voor werken op scholen met uitdagende leerlingpopulatie.

De invloed van die knip tussen het basisonderwijs en voortgezet onderwijs kun je eigenlijk niet goed onderschatten

Vroegselectie en hokjesdenken

Inge de Wolf: Kansenongelijkheid wordt ook mede veroorzaakt doordat, bijna, hokjesdenken in het Nederlands onderwijsstelsel. Dus wat we in Nederland hebben en ik krijg dat buitenlandse collegas nooit uitgelegd. In Nederland, op twaalfjarige leeftijd, selecteren we kinderen in eigenlijk zeven groepen. Dus je kan naar praktijkonderwijs, vmbo basis, vmbo kader, vmbo gt, havo en dan heb je nog atheneum, heb je ook nog gymnasium. En als je kijkt dan naar de leerprestaties bijvoorbeeld van leerlingen, zit er helemaal niet zoveel verschil tussen al die groepen. Dus wij denken dat we ze in zeven groepen kunnen indelen maar er
zit een enorme overlap, zeg maar, in wat wij dan denken dat is de typische havo leerling of de typische mavo leerling. Die verschillen cognitief helemaal niet zo veel van elkaar.

Grootste verschillen

Eddie Denessen: Nederland staat op nummer 1 als het gaat over de kleinste verschillen tussen de leerlingen in het basisonderwijs. Maar in het voortgezet onderwijs laten we dat los, want we hebben vmbo, havo, vwo met andere doelen, dus dan hebben we in één keer niet meer dat ideaal, dat het rechtvaardig is dat alle leerlingen hetzelfde leren, maar dan moet de leerlingen allemaal verschillende dingen leren. En dat zie je dan ook weer op diezelfde ranglijst van de Unesco dan daalt Nederland in het voortgezet onderwijs van plek 1 naar plek 26. Dan zitten we aan de kant van de grootste verschillen tussen leerlingen.

Maatschappelijke vraag

Allard Amelink: Zijn we tevreden met hoe de samenleving nu is ingedeeld en moet het onderwijs er enkel voor zorgen dat iedereen gelijke mogelijkheden heeft om op verschillende plekken in die samenleving te komen? Of zeggen we dat eigenlijk iedereen hetzelfde moet kunnen leren? En moeten we dus het hele onderwijs lang gelijke leerdoelen hebben, zoals nu het geval is op de basisschool? Of moeten we af van de hele diplomastructuur die we nu hebben? Omdat we het onderwijs veel meer moeten inrichten langs de lijnen van talenten en interesses, omdat we geloven dat ieder talent telt. Uiteindelijk zit daar dus een hele grote vraag achter: ‘Wat vind je belangrijk in de samenleving? Wat vind je belangrijk in het leven?’ En uiteindelijk is daar dan het onderwijs een instrument in. Wat vind jij? Wat is uiteindelijk het doel van alle acties op kansengelijkheid?

Reageer direct bij de podcast maker; Allard vraagt input voor een zesde, extra aflevering over gelijke kansen. Denk mee.

Overzicht alle 5 afleveringen: Ieder Talent Telt

Lees ook:

Verwey-Jonker Instituut: 30 factoren die samenhangen met kansenongelijkheid in het onderwijs