Tags: , , , ,

De Hexaster: Veerkracht kun je leren

Leerkrachten die met hart en ziel voor de klas staan en doen wat werkt, hebben een grote impact op kinderen en op de wereld. Tijd om te investeren in de leerkracht, juist nu. Veerkrachtige leerkrachten creëren een leerklimaat waarin kinderen open staan om te leren en zelf hun veerkracht ontwikkelen.

Oefenen van vaardigheden

Op school is er veel aandacht voor lezen, schrijven, rekenen en kennis over de wereld. Dat is heel waardevol, maar je hebt er niets aan als je niet lekker in je vel zit. Je leven loopt in de soep als je niet om kunt gaan met nare gevoelens en lastige gedachten, je gedrag niet kunt structureren, verleidingen niet kunt weerstaan, impulsen niet kunt beheersen en geen verbinding kunt maken met andere mensen. Het oefenen van vaardigheden die leiden tot veerkracht, zou dus een belangrijke plek moeten hebben in het dagelijks leven op school. Ook omdat er veel beter geleerd en samengewerkt kan worden als kinderen goed begeleid worden op dit gebied.

Als je veerkrachtig bent, dan noemen we dat bij acceptatie- en commitmenttraining (ACT) ook wel hoge psychologische flexibiliteit.
Dat maakt de kans dat je het leven voluit kunt leven en je optimaal kunt ontwikkelen groter.
Je kunt dan:

  • Doen wat je belangrijk vindt, met vallen en opstaan.
  • Omgaan met de klappen die het leven onvermijdelijk uit zal delen.

Veerkracht vergroten door psychologische flexibiliteit

Psychologische flexibiliteit is niet iets dat je hebt of niet hebt. Het zijn vaardigheden die je kunt leren en oefenen. Dat kan zowel voor jezelf als leerkracht als voor de kinderen veel opleveren. Als leerkracht hoef je natuurlijk geen psycholoog te spelen en ook geen ingewikkelde extra lesjes te geven, maar je kunt wel bijdragen aan de veerkracht van je leerlingen door je taalgebruik, je houding en je feedback. Als eerste stap is het herkennen van deze vaardigheden van belang. Wanneer laten jij of de kinderen psychologische flexibiliteit zien? Wanneer juist niet?

Hoe help je Anne die een spreekbeurt moet geven?

Anne van 10 jaar moet een spreekbeurt geven. Ze vindt dat vreselijk. Ze voelt zich gespannen en angstig, ze is bang dat ze niet meer weet wat ze moet zeggen. Ze is bang om uitgelachen te worden en rood te worden. Ze wil het eigenlijk niet doen, maar…het moet. Al weken van tevoren piekert ze erover. Ze stelt zich allerlei rampscenario’s voor waarin er van alles misgaat en denkt aan eerdere spreekbeurten die niet goed gingen. Die beelden zijn zo naar dat ze er liever niet aan denkt, ze zoekt dan afleiding. Elke keer als ze aan de voorbereiding wil beginnen, voelt ze spanning en gaat dan wat anders doen. Dat lucht op, even rust. Maar de presentatie komt dichterbij en het gebrek aan voorbereiding maakt haar nog zenuwachtiger. Liefst zou ze vragen of ze een vervangende opdracht mag maken. Ze vindt zichzelf stom en raar. Alle andere kinderen kunnen gewoon een spreekbeurt doen en zij niet. Wat is er toch mis met haar?

Het gedrag van Anne duidt op psychologische inflexibiliteit en je kunt je voorstellen dat het op deze manier erg moeilijk voor haar wordt om de spreekbeurt te geven of andere dingen te doen die daarop lijken. Anne zit vast.

Psychologische flexibiliteit: 7 vaardigheden

Psychologische flexibiliteit in het onderwijs
De Hexaster uit: Klomp, F. & Steeman, M. (2020). Psychologische flexibiliteit in het onderwijs. Doen wat werkt met hart en ziel. Acceptatie- en commitmenttraining. Amsterdam: Uitgeverij SWP.

Defusie: Ik geloof niet alles wat ik denk

Ten eerste zou het Anne kunnen helpen als ze minder meegesleept wordt door haar gedachten. Bij defusie kijk je naar gedachten zoals ze zijn en niet zoals ze zeggen dat ze zijn. Een gedachte is een gedachte en niet meer dan dat. Denken aan een ramp betekent niet dat de ramp werkelijk zal plaatsvinden. Je kunt niet kiezen wat je denkt, maar je kunt wel naar je gedachten kijken en kiezen welke je serieus wilt nemen of niet. Welke gedachten helpen je en welke niet? Rampscenario’s helpen niet, die maken het alleen maar moeilijker. In discussie gaan met jezelf over de vraag of gedachten kloppen of niet, kan juist het gepieker versterken. Gedachten benoemen als rampscenario’s of ‘discussie in mijn hoofd’ kan Anne al helpen om er van een afstandje naar te kijken, als een film.

Observerende zelf: Ik kijk bewust naar mijn ervaringen

Als je even stil bent en opmerkt wat je nu ervaart, dan kun je zien dat er gedachten, gevoelens, beelden en sensaties zijn in je innerlijke wereld. Wie is het die dat opmerkt? Dat is je observerende zelf. De vaardigheid om van een afstandje naar je ervaringen te kunnen kijken geeft veel ruimte. Je kunt dan beter zien wat er gebeurt en kunt beter kiezen hoe je daar mee om wilt gaan. Anne heeft die ruimte niet, ze zit helemaal in de ervaring. Verder beschrijft ze zichzelf als stom en raar, alsof ze dat echt is en dat maakt het allemaal nog erger. Vanuit het observerende zelf kun je zien dat je wel gedachten kunt hebben over jezelf, maar dat je die niet bent, je kunt ernaar kijken.

Acceptatie: Ik sta open voor wat ik ervaar

Anne accepteert haar innerlijke ervaringen niet. Ze wil niet denken wat ze denkt en ze wil niet voelen wat ze voelt. Maar of ze wil of niet, zij ervaart het doen van een spreekbeurt nu eenmaal als spannend. Misschien kan dat in de toekomst veranderen, maar nu is dit wat ze ervaart. Als ze contact kan maken met wat ze ervaart in plaats van het te vermijden, wordt de kans groter dat ze de spreekbeurt kan gaan voorbereiden en uitvoeren. Acceptatie van dat wat er op je pad komt (in je binnenwereld én je buitenwereld), helpt je om op je pad te blijven.

Contact met het hier en nu: Ik richt mijn aandacht op het hier en nu

Anne is met haar aandacht bij de toekomst (wat er allemaal mis zou kunnen gaan) en het verleden (wat er eerder allemaal misgegaan is). Als ze haar aandacht meer zou richten op het hier en nu zou het makkelijker zijn om zich voor te bereiden. In het hier en nu is het immers alleen nodig dat ze zich voorbereidt, niet dat ze het al moet gaan doen. De dag van de spreekbeurt zou naar kunnen zijn, maar de andere dagen hoeven niet naar te zijn.

Waarden helder hebben: Ik weet wat ik belangrijk vind

Anne heeft geen contact met het waarom van de spreekbeurt, waarom is het belangrijk om te doen? Ze doet het omdat het moet. Dat maakt het extra lastig. Waarom zou je jezelf blootstellen aan iets naars? Toch alleen als het ook iets van waarde oplevert? De leerkracht zou in gesprek kunnen gaan met Anne. Wat zou het voor haar de moeite waard maken? Is er een onderwerp dat ze interessant vindt? Is er iets dat ze zou willen leren of oefenen? Is er een bepaalde vorm waarin ze de presentatie zou willen doen die ze leuk vindt? Misschien is er iets anders dat wel echt belangrijk is voor haar maar wat ze ook spannend vindt om te doen? De spreekbeurt kan dan een oefening zijn in het doen van spannende dingen, zodat de drempel om die waardevolle activiteit te gaan doen kleiner wordt.

Toegewijde actie ondernemen: Ik kies bewust wat ik doe

Anne vermijdt het om in actie te komen, daardoor wordt het erger. Iets doen omdat het belangrijk is, ook als het spannend is, is een belangrijke vaardigheid in het leven. Stap voor stap loop je uiteindelijk je weg.

Compassie: Ik zie wat het betekent om een menselijk leven te leven, ik erken dat wat pijnlijk is, ik geef mijzelf steun

Compassie is de smeerolie voor bovenstaande vaardigheden. Het is een houding van vriendelijkheid, acceptatie, moed en wijsheid. Het gaat om een intentie om jezelf te steunen. In plaats van streng en kritisch te zijn voor jezelf, is het belangrijk om mild te zijn voor jezelf. Je mag leren met vallen en opstaan, je bent nog steeds waardevol als dingen misgaan. Je mag erkennen bij jezelf dat het moed van je vraagt en het hoeft allemaal niet vanzelf te gaan. Vanuit de wijsheid van compassie kun je zien dat pijn bij het leven hoort, dat zowel pijn als geluk komen en gaan en dat je niet de enige bent als je het moeilijk hebt. Anne vindt dat lastig, ze veroordeelt zichzelf en ziet zichzelf anders dan anderen, alsof er iets mis met haar is.

Femke Klomp & Maaike Steeman


Bron:

Klomp, F. & Steeman, M. (2020). Psychologische flexibiliteit in het onderwijs. Doen wat werkt met hart en ziel. Acceptatie- en commitmenttraining. Amsterdam: Uitgeverij SWP.

Maaike en Femke tippen: Coachen 3.0 Acceptatie en Commitment. S v.d. Pluijm en J. Thiadens.

Meer weten? Kijk het interview:

Interview met Maaike Steeman over ACT in het onderwijs

over de schrijvers:

hexaster: psychologische flexibiliteit in 7 vaardigheden - veerkracht kun je leren

Femke Klomp coacht onderwijsmensen onder het motto ‘Stralend, veerkrachtig en geïnspireerd voor de klas staan (zonder je over de kop te werken…)’.? Samen met Maaike Steeman schreef ze het boek Psychologische flexibiliteit in het onderwijs. Ook geeft ze opleidingen en trainingen in ACT voor het onderwijs, workshops over selfcare en werkgeluk en begeleidt ze selfcare retreats.?Meer informatie vind je op haar website?www.femkeklomp.nl

Maaike Steeman: zie onder

Tags: , , , ,
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Ook Interessante Artikelen

Week van Respect start met Respect TV

De jaarlijkse nationale bewustwordingscampagne ‘De Week van Respect’ van 8 -14 November. Iedere dag zetten docenten en leerkrachten zich in om leerlingen respect voor zichzelf, elkaar en hun omgeving mee…
Lees verder

Bezoeker!

Community Leden

Alle Leden >>>

Whitepaper arbeidsmarkt

Whitepaper onderwijs arbeidsmarkt

Whitepaper digitale toepassing didactiek

didactiek download

Whitepaper Werkstress de baas

HR download onderwijs

Whitepaper Hybride leeromgeving

Leeromgeving download

Whitepaper maatschappij

Maatschappij onderwijs download

Whitepaper onderwijsontwikkeling

onderwijsontwikkeling download

Whitepaper effectief afstandsonderwijs

Onderwijs organiseren download

Whitepaper professionalisering

onderwijs professionalisering download

ICT-gebruik in het onderwijs

Onderwijs Technologie download

Registreer je als lid

Artikelen & Blogs

Apps & Tools

🙁

WORD LID

Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.

PUBLICEER

Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.

ADVERTENTIE

In de spotlight

Vacature

Schooldirecteur | Margrietschool

Boek

Burgerschap is zorgen voor jezelf, zorgen voor elkaar en voor de aarde waar we op wonen.

DOEboek Burgerschap: 100 acties om de wereld mooier te maken

Kalender

Onderwijs Innovatie Festival Banner Homepage (5)

Onderwijs Innovatie Festival 2024

App

Picoo stimuleert actief samen spelen onder kinderen met de eerste interactieve spelcomputer voor buiten. Zonder scherm! Zo combineert Piccoo het avontuurlijke van buitenspelen met het interactieve van gamen. Eindeloos speelplezier dus! 
gamification onderwijs

Picoo – gameconsole voor buitenspelen