Tags: , , ,

Klassenmanagement, problematisch leergedrag en ziekteverzuim

Schoolbrede regels over gedrag zijn eigenlijk een vorm van solidariteit van leraren onderling. Met schoolbrede regels zijn ordeproblemen niet voorbij. Klassenmanagement blijft een moeilijke vaardigheid. Dat maakt het extra fijn als de school als gemeenschap er een beetje aan bijdraagt.

Het belang van klassenmanagement

Het is moeilijk leren in een chaotische klas. Ook moeilijk lesgeven. Voor zowel leerling als leraar is het essentieel dat de lessen een voorspelbaar verloop hebben. De vaardigheid om daarvoor te zorgen, klassenmanagement, is een voorspeller van leren door leerlingen. Chaos in de klas voorspelt daarentegen uitval van leraren: in Engels onderzoek bleek dat twee derde van de leraren wel eens overweegt om te stoppen wegens problematisch leerlinggedrag. Ander onderzoek liet zien dat de gemiddelde leraar maar liefst 26% extra salaris nodig heeft om over te willen stappen van een school waar leerlingen zich grotendeels netjes gedragen, naar een school waar leerlinggedrag een probleem is.

Klassenmanagement kan je leren, en elke lerarenopleiding besteedt er aandacht aan – vaak meteen aan de start. Maar niet elke leraar raakt er bedreven in. Het is een bron van eindeloze fascinatie voor leerlingen, dat sommige leraren orde kunnen houden en anderen niet. Degenen die het niet kunnen zijn soms een bron van leedvermaak van zowel leerlingen als collega’s. Daarom heb ik recentelijk Teacher Tapp gevraagd om een paar vragen te stellen over orde houden en regels in de klas.

Martijn Meeter is hoogleraar (VU) in onderwijswetenschappen. Deze blog verscheen eerder integraal op Teacher Tapp. 

Via de app Teacher Tapp kan iedereen werkzaam in het primair, voortgezet, of middelbaar beroepsonderwijs dagelijks drie meerkeuzevragen beantwoorden die aansluiten bij de dagelijkse praktijk of de actualiteit. Teacher Tapp wil op een laagdrempelige manier zoveel mogelijk leraren bereiken om op deze manier kennis en inzicht te geven over het onderwijs en proberen een brug te slaan tussen onderzoek en praktijk.  Op dit moment zijn er zo’n duizend Teacher Tappers die dagelijks de vragen beantwoorden. Download de app onderaan de pagina. 

Orde: van de leraar of van de school?

Nu kan je je afvragen of orde houden wel een eerlijke strijd is: platgeslagen is het in een klaslokaal één volwassene tegen twintig tot dertig kinderen – je bent als leraar nogal in de minderheid. Ook voor leerlingen is het niet makkelijk. Op de meeste VO-scholen verhuizen leerlingen elke dag van lokaal naar lokaal, waar dan andere regels gelden – op veel scholen bepaalt vooral de leraar de regels (hier kom ik op terug). In het PO is het niet elk uur, maar dankzij de vele deeltijders wel elke dag.

Leerlingen kunnen natuurlijk best leren dat je bij meester Piet mag wippen op je stoel, maar niet bij juf Ineke. Alleen, niet alle leerlingen leren dat even goed, en de meeste kinderen maken als ze niet opletten wel eens een foutje, verkeerde regel voor de huidige leraar – goed gedrag raakt immers niet geautomatiseerd als je steeds van regels wisselt. Bij opvoedpoli’s wordt ouders ingewreven toch vooral consistent te zijn. Zou dat niet ook voor scholen gelden?

Een van de sterkste interventies voor problemen met leerlinggedrag is Positive Behavior Support. De eerste, en misschien wel belangrijkste, stap daarvan is voor de hele school af te spreken welk gedrag eigenlijk gewenst is en welk gedrag ongewenst. Leraren moeten hier consensus over bereiken, alleen dan lukt het om goed gedrag te stimuleren en ongewenst gedrag te verminderen.

Zijn er schoolbrede regels?

Consensus over wat mag en niet mag, dat is er in de meeste landen van de wereld – daar gelden dezelfde (meestal strenge) regels op elk moment en in elke klas. Is dat ook wel zo Nederland? Bij Teacher Tapp werd gevraagd aan leraren in het PO en VO of er schoolbrede regels voor leerlinggedrag waren, en of alle leraren die handhaafden. In het PO blijken die regels er op de meeste scholen te zijn, en het merendeel van de leerkrachten die ook vaak te handhaven (zie figuur 1).

Het verhaal was anders in het VO. Ook daar rapporteerde 94% van de TeacherTapp -leraren dat er schoolbrede gedragsregels waren. Net een procent gaf aan dat alle leraren ze handhaafden, 57% dat een meerderheid ze handhaafde, en de overige leraren gaven aan dat “de helft” of maar een klein deel van de leraren de regels handhaafde. In november 2021 was bij Teacher Tapp al gevraagd naar een concreet voorbeeld: telefoongebruik in het VO. Daar waren regels voor op hun school, gaf 85% van de VO TeacherTapp -leraren aan. Maar de meesten (60%) zeiden ze zelf niet te handhaven. Waarom niet? Omdat de afspraak “disproportioneel was” (zei 7% van de niet-handhavers), omdat telefoons geen overlast gaven (18% van niet-handhavers) of omdat een afspraak niet op iedere situatie past (75% van niet-handhavers).

Figuur 1: proportie TeacherTapp -leraren in het PO of VO die aangeeft dat er schoolwijde gedragsregels zijn voor leerlingen, die gehandhaafd woorden door alle leraren, het merendeel, de helft of een klein deel van de leraren. 6% in zowel PO als VO gaf aan dat er geen regels waren (“er zijn er geen”).

Figuur 1: proportie TeacherTapp -leraren in het PO of VO die aangeeft dat er schoolwijde gedragsregels zijn voor leerlingen, die gehandhaafd woorden door alle leraren, het merendeel, de helft of een klein deel van de leraren. 6% in zowel PO als VO gaf aan dat er geen regels waren (“er zijn er geen”).

Is niet-handhaven een probleem?

Het gekke is dat leraren in het VO, net als die in het PO, wel vinden dat er schoolbrede regels moeten zijn: 85% prefereert dat boven dat iedere leraar eigen regels maakt (in het PO zelfs 94%). Alleen vindt dus een flink deel van de VO-leraren dat ze zich daar zelf niet aan hoeven te houden als een regel, naar hun smaak, te algemeen is of te zwaar. Is dat erg? Om dat te onderzoeken keken we of er een verband is tussen het niet-handhaven van regels, en ordeproblemen. We vroegen leraren of ze zelf ordeproblemen hadden, en of meerdere collega’s dat hadden. Dat koppelden we aan de vraag of schoolbrede gedragsregels werden gehandhaafd. Er was geen verband tussen schoolbrede regels en de vraag of een leraar zelf ordeproblemen had in haar/zijn lessen. Maar er bleek wel een verband met de ordeproblemen van collega’s: in zowel PO als VO rapporteerden leraren vaker ordeproblemen bij collega’s, als op hun school de gedragsregels niet bestonden of niet echt werden gehandhaafd (hierbij gebruikten we als grens dat alle of het merendeel moest handhaven). Het is een klein-tot-middelgroot effect (d=.42 PO, d=.36 VO; zie Figuur 2) en significant.

Figuur 2: proportie TeacherTapp -leraren in het PO of VO die aangeeft dat hun collega’s ordeproblemen hebben (op een schaal van 1 tot 5), als functie van of er op de school gedragsregels zijn voor leerlingen die gehandhaafd woorden door het merendeel of alle leraren, of dat er geen schoolwijde regels zijn of die weinig gehandhaafd worden (door de helft of minder van de leraren.

Figuur 2: proportie TeacherTapp -leraren in het PO of VO die aangeeft dat hun collega’s ordeproblemen hebben (op een schaal van 1 tot 5), als functie van of er op de school gedragsregels zijn voor leerlingen die gehandhaafd woorden door het merendeel of alle leraren, of dat er geen schoolwijde regels zijn of die weinig gehandhaafd worden (door de helft of minder van de leraren.

Wel een waarschuwing: het zijn enkel correlaties die niet bewijzen dat een gebrek aan schoolbrede gedragsregels voor ordeproblemen zorgen. Het kan ook zijn dat ordeproblemen ervoor zorgen dat leraren niet aan het handhaven van regels toekomen, of dat er iets anders is wat samenhangt met zowel het niet handhaven van regels en ordeproblemen (bijvoorbeeld waar de school staat). Toch is er een ander argument om het idee serieus te nemen dat een gebrek aan schoolbrede regels voor ordeproblemen zorgt: de leraren van Teacher Tapp denken het zelf ook.  Toen hen gevraagd werd of het ontbreken van schoolbrede gedragsregels hun klassenmanagement bemoeilijkte, was 17% van de PO- en 43% van de VO-leraren het daarmee eens. Dat komt verdacht dicht bij de percentages leraren die aangaven dat er geen regels zijn op hun school, of dat ze niet door de meerderheid gehandhaafd worden (het is niet bekend of de leraren waar regels niet gehandhaafd werden, ook degenen waren die zeiden daar last van te hebben, maar het lijkt waarschijnlijk).

Intermezzo: hoeveel ordeproblemen?

Ik kom zo terug op wat dit alles betekent, maar eerst een kort intermezzo: hoeveel ordeproblemen zijn er eigenlijk? Veel in VO, minder in PO. Dat blijkt zowel uit de vraag naar collega’s als naar de eigen ordeproblemen. In het PO zijn TeacherTapp-leerkrachten het ongeveer even vaak eens als oneens met de stelling dat meerdere collega’s ordeproblemen hebben, bij het VO zijn de meeste leraren dat. Nu zijn VO-scholen een stuk groter, dus is het wat makkelijker om “meerdere collega’s met ordeproblemen” te hebben.

Als we kijken naar eigen ordeproblemen, in Figuur 3, zien we eigenlijk nauwelijks verschillen. Wat wel opvalt in zowel PO als VO is het enorme effect van ervaring: 70% van de onbevoegde leraren heeft regelmatig gedrags- of ordeproblemen (gedefinieerd als in 25% of meer van de lessen). Met meer jaren ervaring valt dat, tot 0% bij de VO-leraren met meer dan 20 jaar ervaring. Waar zou dat nu door komen? Dat leraren het klassenmanagement uiteindelijk toch leren? Of hebben de leraren met ordeproblemen na twintig jaar allemaal het beroep verlaten?

Figuur 3: proportie TeacherTapp -leraren in het PO of VO die aangeeft zelf gedrags- of ordeproblemen te hebben in meer dan 25% van de lessen, als functie van jaren ervaring.

Conclusie: klassenmanagement ook van de school

De meeste scholen hebben schoolbrede afspraken over hoe leerlingen zich dienen te gedragen. De Teacher Tapp-leraren geven echter aan dat op sommige PO-scholen en ongeveer de helft van de VO-scholen, leraren deze regels niet allemaal handhaven. Op deze scholen lijken er meer ordeproblemen te zijn, en leraren geven aan dat het niet-handhaven door collega’s hun klassenmanagement moeilijker maakt.

Nu waag ik me even verder dan de data. Het ligt voor de hand dat de leraren die afwijken van schoolregels, degenen zijn die goed zijn in klassenmanagement – dan heb je geen regels nodig. Moeten we ze die vrijheid gunnen? Nee, zou ik zeggen. Die vrijheid maakt het leven van hun collega’s moeilijker. Schoolbrede regels over gedrag zijn eigenlijk een vorm van solidariteit van leraren onderling. In plaats van te meesmuilen over collega’s die hun klas niet in de hand hebben, zouden sterkere leraren beter regels kunnen handhaven die hun minder sterke collega’s helpen (en op school houden). Dan zouden de regels wel meer van de gemeenschap van leraren zelf moeten zijn – op veel scholen voelen ze als opgelegd door de directie. Met schoolbrede regels zijn ordeproblemen niet voorbij. Klassenmanagement blijft een moeilijke vaardigheid. Dat maakt het extra fijn als de school als gemeenschap er een beetje aan bijdraagt.

prof. dr. Martijn Meeter


Teacher Tapp stelt zich voor:

Ben ik de enige die nog zenuwachtig is voor de les? En hoe snel moeten anderen een toets nagekeken hebben? Vanaf nu kun je het antwoord op deze en vele andere vragen krijgen. Via de app Teacher Tapp kan iedereen werkzaam in het primair, voortgezet, of middelbaar beroepsonderwijs dagelijks drie meerkeuzevragen beantwoorden die aansluiten bij de dagelijkse praktijk of de actualiteit.

Momenteel zijn we nog met een te kleine groep om representatieve uitspraken te kunnen doen, maar je kan wel de resultaten bekijken:

  1. Iedere dag resultaten in de app
  2. Iedere week een blog met analyses
  3. Iedere maand een overzicht met alle gestelde vragen

TEACHER TAPP is de dagelijkse vragenapp voor alle leraren

Tags: , , ,
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Ook Interessante Artikelen

ADHD of de taal van het kind?

Steeds meer kinderen en volwassenen krijgen de diagnose van een psychische stoornis. Bijvoorbeeld ADHD. Ik vind dat verwonderlijk. Je zou nog gaan denken dat psychische stoornissen besmettelijk zijn. Is er…
Lees verder

Bezoeker!

Community Leden

Alle Leden >>>

Whitepaper arbeidsmarkt

Whitepaper onderwijs arbeidsmarkt

Whitepaper digitale toepassing didactiek

didactiek download

Whitepaper Werkstress de baas

HR download onderwijs

Whitepaper Hybride leeromgeving

Leeromgeving download

Whitepaper maatschappij

Maatschappij onderwijs download

Whitepaper onderwijsontwikkeling

onderwijsontwikkeling download

Whitepaper effectief afstandsonderwijs

Onderwijs organiseren download

Whitepaper professionalisering

onderwijs professionalisering download

ICT-gebruik in het onderwijs

Onderwijs Technologie download

Registreer je als lid

Artikelen & Blogs

Apps & Tools

🙁

WORD LID

Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.

PUBLICEER

Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.

ADVERTENTIE

In de spotlight

Vacature

Schooldirecteur | Margrietschool

Boek

Burgerschap is zorgen voor jezelf, zorgen voor elkaar en voor de aarde waar we op wonen.

DOEboek Burgerschap: 100 acties om de wereld mooier te maken

Kalender

Onderwijs Innovatie Festival Banner Homepage (5)

Onderwijs Innovatie Festival 2024

App

Picoo stimuleert actief samen spelen onder kinderen met de eerste interactieve spelcomputer voor buiten. Zonder scherm! Zo combineert Piccoo het avontuurlijke van buitenspelen met het interactieve van gamen. Eindeloos speelplezier dus! 
gamification onderwijs

Picoo – gameconsole voor buitenspelen