Personages bedenken op papier
Iedere week bezoek ik scholen in Nederland. Vaak komt het schrijfpapier uit het magazijn, want antwoorden schrijven leerlingen meestal op een wisbordje. Mijn naam is Saskia van den Brand en ik word blij als ik mijn eigen personages mag bedenken en kan schrijven met pen en papier. Ik ben ooit begonnen met het maken van verhalen, omdat mijn ouders uit elkaar gingen. Schrijven was voor mij een manier om mezelf te uiten. Als ik moeite had met het wisselen van huis dan schreef ik een verhaal. Ik ging verdrietige gebeurtenissen herschrijven. Dit deed ik door een positief einde te bedenken. Zo verwerkte ik wat ik had meegemaakt. Tot op de dag van vandaag schrijf ik en kun je mijn werk lezen in kinderboeken. Schrijven blijft voor mij de perfecte manier om mij staande te houden in het leven en ik vind het geweldig dat mijn fantasie er mag zijn. Het geeft mij de mogelijkheid om te ontsnappen uit de dagelijkse sleur.
Spelen met taal
Het is mijn wens dat ieder kind ook op de basisschool mag spelen met taal en dat doe je door een creatief verhaal te schrijven. Zelf heb ik dit op school niet geleerd. Op de basisschool leerde ik spelling, woordenschat en het alfabet. Het schrijven van een creatief verhaal was geen onderdeel van de les. En nu ruim twintig jaar later zie ik dat veel leerlingen weinig tot niet in aanraking komen met creatief schrijven. Ik vind dit zo jammer, want het heeft heel veel voordelen voor jou als leerkracht en voor alle kinderen in je klas.
Wat is creatief schrijven?
Creatief schrijven is het schrijven van een verhaal, waarbij je fantasie er mag zijn. Je mag suikerspinnen haar bedenken, auto’s die kunnen praten of een vliegende lamp. Alles mag en kan. Kinderen mogen alles opschrijven wat ze willen.
Waarom creatief schrijven in de klas?
Op school is veel aandacht voor spelling en grammatica. Zelf zie ik dit als een klein onderdeel van taal. Ik geloof dat alles begint bij plezier en dat het oké is wat je maakt. Mij valt op dat veel kinderen bang zijn om fouten te maken. Dit komt doordat ze regelmatig spellingtoetsen krijgen. Taal wordt geassocieerd met typefout, spelfout of een grammaticale fout. Denk je dat schrijvers de meest geweldige boeken kunnen maken als ze bezig zijn met spelling? Nee. Fantasie blokkeert als je teveel gaat nadenken. Ik ben erg voorstander van creatief schrijven, omdat je niets fout kan doen. Creatief schrijven is spelen met woorden en genieten van je eigen verzinsels. In het begin is dit voor kinderen moeilijk, want ze zijn niet gewend om iets zelf te verzinnen. Creativiteit gaat stromen als je de vorm loslaat. Ook werk je aan de motorische ontwikkeling en aan het concentratievermogen van een kind. Een verhaal schrijven gaat niet als je tegelijkertijd aan het kletsen bent. Je moet moeite doen en soms duurt het een poos voordat je een zin op papier hebt. Dit is niet erg en hoort erbij. Het is een mooie oefening om te ervaren dat in het leven niet alles vanzelf gaat.
Creatief schrijven in de praktijk
Mijn ervaring is dat alle taalonderdelen verbeteren door af en toe creatief schrijven in de klas te geven. Graag deel ik een dialoog die ik laatst had met een leerling om je te vertellen wat de kracht is van het schrijven van zelfverzonnen verhalen.
Ik wil het lokaal verlaten, maar dan zie ik dat een meisje met een tijger trui haar verhaal in stukjes scheurt.
‘Ik zie dat je je verhaal in stukjes scheurt. Waar ging het over?’
‘Over dieven.’
‘Ik had het wel graag willen lezen. Waarom gooi je het weg?’
‘Ik vond het heel eng. Ik heb thuis een film gekeken over dieven en sindsdien slaap ik niet goed.’
‘Ja dat kan ik me voorstellen. Dieven kunnen ook eng zijn. Voelde je nu ook spanning toen je het had geschreven?’
‘Ja.’
Ik aai over haar rug.
De vaste leerkracht neemt contact op met haar ouders om het voorval te bespreken. Voor de leerkracht is het nu duidelijk waarom het meisje al een tijdje stiller was, vermoeid en minder goed presteerde.
De ziel van het kind
Ik heb inmiddels duizenden verhalen van kinderen gelezen. Allemaal zijn ze geschreven met pen en papier. Dit doe ik, omdat mijn ervaring is dat schrijven met pen je dichterbij je gevoel brengt. Daarnaast wil ik dat kinderen een verhaal bedenken vanuit zichzelf. Bij het schrijven op een computer is de verleiding om Spongebob te googlen erg groot. In de verhalen lees ik veel fantasie. Ik versta onder fantasie het vermogen om dingen te bedenken en te verzinnen. Verhalen geven een inkijkje in de ziel van het kind. Zo ken ik de kinderen vaak niet, maar weet ik na afloop wat er in het kind omgaat. Dit komt, omdat ze dit aan mij voorlezen na afloop van de opdracht. Ze schrijven bijvoorbeeld dat ze school saai vinden of maken een verhaal over gamen. Ook heb ik verhalen gelezen over dieren. Teruggetrokken kinderen schrijven vaak over dieren. Een dier doet je geen pijn en geeft vaak troost. Ieder verhaal geeft je als leerkracht informatie over hoe het met het kind gaat. Op een niveau dat dieper gaat dan dat het kind normaal tegen je zou zeggen. De ziel van het kind is altijd zichtbaar in een verhaal.
Schrijven is een uitingsvorm
In zelfhulpboeken staat altijd dat het goed is om het op te schrijven. Er staat nooit typ je verhaal. Zelf schrijf ik heel veel met de hand. Dit doe ik, omdat ik dichter bij mijn gevoel kan komen. Dit zie ik ook bij leerlingen terug. Als je alleen een velletje papier voor je hebt liggen dan kun je je niet verstoppen. Onbewust schrijf je over onderwerpen waar je veel affiniteit mee hebt of waar je mee zit.
Schrijven is een manier om je te uiten en daarom is het essentieel om het te blijven geven in de klas. Schrap creatief schrijven niet. Geef het iedere week, zodat je weet hoe het met je leerlingen gaat. Ook werk je aan lees- en schrijfplezier. Lezen en schrijven horen bij elkaar. Zelf schrijven zet aan tot lezen bij kinderen.
Meer weten:
- Wil je aan de slag met creatief schrijven in de klas? Ik heb een e-book geschreven met enkele oefeningen om in de klas te starten of lees een blog op mijn website.
