Jonge starters in het primair onderwijs: hoe behouden we ze?

In het huidige onderwijsklimaat, waar een aanhoudend lerarentekort de kwaliteit van het onderwijs onder druk zet, speelt de vraag: hoe behouden we jonge, startende leraren voor het primair onderwijs? Dit fundamentele vraagstuk wordt uitgelicht in het rapport “Jonge professionals in het primair onderwijs” van Arbeidsmarktplatform PO. Het rapport belicht de unieke uitdagingen en kansen die startende leraren in het PO ervaren. Die inzichten zijn van vitaal belang voor beleidsmakers, schoolbesturen en iedereen die betrokken is bij de educatieve sector, om strategieën te ontwikkelen die de jonge, enthousiaste leraren in het onderwijs houden en hen ondersteunen in hun professionele groei.

De aantrekkingskracht van het beroep leraar

De aantrekkingskracht van het leraarschap is veelzijdig en diep geworteld in persoonlijke motivatie. Jonge starters in het primair onderwijs kiezen vaak voor dit beroep vanuit intrinsieke, altruïstische beweegredenen. Ze zoeken betekenisvol werk, waarbij het directe contact en de impact op kinderen voorop staan. Deze motivatie is ingegeven door de inherente voldoening die het werken met kinderen biedt, het intellectueel uitdagende karakter van het vak, en het plezier in het overdragen van kennis.

Extrinsieke motieven, zoals salaris en arbeidsvoorwaarden, lijken een ondergeschikte rol te spelen in hun beroepskeuze. De meeste startende leraren kiezen dit vak om de ontwikkeling van kinderen te beïnvloeden of omdat ze lesgeven interessant vinden, terwijl slechts een minderheid baanzekerheid, een stabiele loopbaan of een betrouwbaar inkomen als voornaamste motief noemt.

De uitdagingen van het begin

Hoewel jonge leraren vaak tevreden zijn met hun baan, komen ze in de eerste jaren diverse uitdagingen tegen. Werk- en tijdsdruk zijn grote hindernissen. Ook het alleen voor de klas staan is een uitdaging. Taken als klassenmanagement en oudercontact zijn complex. Deze verantwoordelijkheden kunnen tot stress leiden. Dit vergroot soms de kans op uitstroom uit het onderwijs. Daarom is het essentieel dat werkgevers de behoeften van deze starters begrijpen. Het onderzoek van Arbeidsmarktplatform PO biedt waardevolle inzichten in deze wensen en behoeften. Zo kunnen we beter inspelen op de noden van jonge leraren in het PO.

Wat hebben jonge leraren nodig?

Wat hebben jonge starters nodig om in het onderwijs te blijven? De sleutel ligt in het creëren van een aantrekkelijke werkomgeving, die aansluit bij hun behoeften:

1. Ondersteuning en begeleiding
   Starters hebben behoefte aan ondersteuning van zowel leidinggevenden als collega’s. Een veilige, waarderende werkomgeving waarin ruimte is voor professionele ontwikkeling en feedback is essentieel. Goede begeleiding verhoogt zelfvertrouwen en vermindert stress. Zo’n 90% van de startende leraren in het PO ontvangt begeleiding op de werkplek. Dit aanbod varieert echter sterk in omvang en kwaliteit, met begeleiding door ervaren collega’s, mentoren, coaches of schoolleiders.
2. Teamdynamiek
   Een positieve teamdynamiek, waarin starters zich gewaardeerd en onderdeel van het team voelen, speelt een belangrijke rol in hun werkgeluk. Een goede ‘persoon-team-fit’ bestaat uit een prettige werksfeer, goede samenwerking met collega’s, en waardering van collega’s. Dit is van groot belang voor jonge starters. Respondenten geven aan dat ondersteuning door collega’s en de aanwezigheid van collega’s met verschillende expertisegebieden van grote betekenis zijn voor jonge starters.
3. Flexibiliteit en Autonomie
   Jonge starters hebben soms moeite met de vaste structuur van werktijden, pauzes en vakanties in het primair onderwijs.
   Ze waarderen hun werk, maar hebben ook vaak nevenactiviteiten zoals een opleiding of een tweede baan. De werkdruk kan daardoor te hoog zijn om het hele jaar door fulltime te werken. Het is dus nuttig om te onderzoeken hoe je als werkgever flexibiliteit kunt bieden, bijvoorbeeld door thuiswerkmogelijkheden buiten lestijden of vervanging voor leraren die buiten schoolvakanties vrij willen nemen.
4. Loopbaanontwikkeling
   Niet alle jonge starters zien voldoende loopbaanpaden voor leraren.
   Deze paden kunnen variëren van verticale groei tot verdieping, verbreding, of uitbreiding van het takenpakket. Het is belangrijk om loopbaanpaden inzichtelijk te maken en jonge starters te informeren over mogelijkheden voor professionele groei. Dit kan bijvoorbeeld via regionale programma’s of detacheringsmogelijkheden binnen de regio om uitdagingen buiten de eigen organisatie aan te gaan en diverse werkervaringen op te doen.

Jonge leraren zijn de toekomst

De toekomst van het onderwijs ligt mede in handen van deze jonge, energieke professionals. Hun enthousiasme, frisse ideeën en recente opleiding zijn van onschatbare waarde voor het PO. Het is daarom van groot belang dat scholen, besturen en de gehele onderwijssector zich inzetten om aan hun wensen en behoeften tegemoet te komen. Hierdoor kunnen we niet alleen het lerarentekort aanpakken maar ook een nieuwe generatie leraren inspireren en behouden.

Het rapport laat zien dat jonge leraren een krachtige impuls kunnen geven aan het primair onderwijs. Door aandacht te besteden aan hun unieke behoeften en door hen de ondersteuning te bieden die zij nodig hebben, kunnen we een aantrekkelijk beroepsklimaat creëren. Dit is niet alleen essentieel voor het behoud van jong talent, maar versterkt ook de kwaliteit en diversiteit van het onderwijs in Nederland.

Wil je meer lezen over jonge leraren?

Het rapport waarop we dit artikel baseerden kun je hier nalezen. Daarnaast geeft de website OCW in Cijfers gedetailleerde informatie over de uitval van startende leraren in het primair onderwijs. Ook op onze eigen website vind je meer artikelen over dit onderwerp.