Elke minuut telt… verscheen eerder op de site Evidence-informed lesgeven in het VO van Gert Verbrugghen. Gert is docent Engels op het Alfrink College in Deurne.
In de praktijk ziet een lesopstart er zo uit:
De leerlingen wachten in een rij van twee bij het lokaal, op deze manier blijft de rechterkant van de gang vrij zodat andere klassen vrije doorgang hebben. De leraar plugt de laptop in, zodat er meteen een startopdracht (activeren voorkennis/ herhaling) op het bord staat. Vervolgens loopt hij naar de deur, spreekt de verwachtingen uit (bv. we komen stil binnen, de opdracht staat op het bord) en laat de leerlingen binnenkomen.
De leerlingen worden allemaal één voor één begroet en zelf zeggen ze ook “Goeiemorgen/ Goeiemiddag” terug (niet altijd, het is ook geen verplichting). Ze komen in stilte binnen (soms moet een leerling even vragen “mag ik er langs” en dat is geen probleem natuurlijk), pakken meteen hun spullen en gaan aan de slag met de startopdracht. De leraar kan rustig al het materiaal klaarleggen, wat handig is bv. na een lokalenwissel, rondlopen in de klas, even een leerling spreken, etc… Na een vijftal minuten gaat de les verder.
Wat is de boodschap?
De boodschap is dat wij de lestijd ontzettend belangrijk vinden. We willen onze leerlingen zoveel mogelijk bagage meegeven waarmee zij het straks in de maatschappij kunnen redden. Dat doen we omdat we ontzettend veel geven om hun toekomst en om iedereen zoveel mogelijk dezelfde kansen te geven op school. Voor veel leerlingen, m.n. de zwakkere leerlingen, is de effectieve lestijd doorslaggevend. We willen hen zo’n goed onderwijs geven dat ze straks zelf de keuze hebben om door te stromen naar havo of mbo. Wanneer je veel lestijd mist door bv. klasmanagement of je eigen overtuigingen dat je les vooral gezellig moet zijn, ontneem je veel leerlingen die keuze.
Tijd voor nodige herhaling
Wij spreken ook uit dat we niet willen dat onze leerlingen extern bijles volgen, maar daarvoor moeten we wel onze tijd goed benutten. Wanneer je één minuut per les verliest, ben je al 23 uur per jaar kwijt…dat is bijna een lesweek! En hoeveel minuten gaan niet verloren in een les op een gemiddelde school in Nederland? Ik denk dat je dan al snel 5-6 weken extra onderwijs zou kunnen geven. Hoeveel leerlingen zou je met die extra onderwijstijd niet kunnen helpen? (denk hierbij ook aan het recente onderzoek van Koedinger, Carvalhoa, Liub en McLaughlin “An astonishing regularity in student learning rate” waarin aangetoond wordt dat alle leerlingen zowat alles kunnen leren, als ze het maar vaak genoeg tegenkomen. De sterkste leerling heeft gemiddeld aan 3 herhalingen voldoende, de zwakste tot wel 13… en wat heb je daarvoor nodig: onderwijstijd).
Effectiever klassenmanagement
Natuurlijk heb ik in mijn carrière ook veel leraren gezien die eerst even met de leerlingen willen kletsen en vervolgens beginnen ze na 5’ met hun les (beter nog, ik was zelf zo een leraar). Daar lijkt op zich niks mis mee…maar dan komt de toetsweek en vervolgens volgt de eindafrekening. De leerlingen die dan onvoldoende staan krijgen te horen dat ze moeten afstromen of moeten blijven zitten, omdat ze “het inzicht” niet hebben, het “niveau niet aankunnen”, “niet gemotiveerd” zijn, “harder moeten werken”, etc… ik heb nog nooit een leraar in een eindvergadering horen zeggen: “Misschien had ik gewoon mijn lestijd effectiever moeten benutten, zodat ik hen x uur extra les had kunnen geven.”
Als een leerling het nu niet redt, weet ik dat ik er alles aan heb gedaan wat binnen mijn mogelijkheden ligt.
Een scenario
Om het even te verduidelijken voor de mensen die nog nooit voor een klas hebben gestaan en misschien een heel utopisch beeld hebben van een lesopstart, zal ik hieronder even een scenario beschrijven zoals het ging, maar zoals het ook waarschijnlijk op heel veel scholen gaat.
Als leraar baan je je en weg door de gang naar het lokaal. Aangekomen bij het lokaal staan de leerlingen als een tros druiven voor de deur. De ene hangt tegen de muur, de andere tegen de deur van het lokaal zelf. Met wat geduw maken de leerlingen een weg vrij naar de deur. Je opent de deur en zegt “Kom erin.”
Twee opties:
- Je begroet alle kinderen bij de deur, vraagt hen om hun smartphone op te bergen (bij de ene gaat dat sneller dan bij de andere), kauwgum uit te doen, etc… Eenmaal in het lokaal zijn er nog wat stoere jongens die van de ene kant naar de andere kant van de klas schreeuwen. De meeste leerlingen gaan zitten, maar een aanzienlijk deel zet zijn tas gewoon op de tafel en gaat onderuitgezakt zitten wachten tot er iets gebeurt. Sommige hebben ook nog de oortjes in en luisteren een muziekje.
- De kinderen stromen naar binnen terwijl je voor de troepen uit snel naar voor loopt om alle spullen klaar te leggen. Met wat geluk gaan ze allemaal op hun juiste plaats zitten, met wat pech heb je de druktemakers samen zitten. Vervolgens keer je je naar de klas en moet je de groep leerlingen die voor je zit voorbereiden op de start van de klas. Dit houdt in: smartphones weg, tas op de grond, kauwgum uit, oortjes uit en stilte.
Niet gehoord of genegeerd
Je verheft je stem even en roept door de klas dat de tassen op de grond moeten, oortjes uit gaan, spullen op tafel moeten en dat je wil beginnen. Een deel doet dit meteen, een deel heeft je niet gehoord of negeert je.
Je spreekt een leerling aan: “Wil je even je tas op de grond zetten, Youri?”
“Hoezo?” vraagt hij. – “Omdat ik met de les wil beginnen.”
“Hij staat toch niet in de weg? Ik zie het bord zo ook wel.”
“Youri, je tas op de grond alsjeblieft, ik zeg het niet nog eens.”
En met een zucht gaat de tas op de grond. Dat is 1… er zijn nog 24 leerlingen in de klas waarbij het grootste deel wel (redelijk) klaar zit, maar je ziet nog een paar kinderen met oortjes in en een paar hebben nog een smartphone onder de tafel. Die strijd mag je dus eerst nog voeren.
Riedeltje 6 x daags
Vervolgens komt de taak om ervoor te zorgen dat iedereen zijn spullen erbij pakt, op de juiste bladzijde, etc…. en dán komt de taak om iedereen stil te krijgen om te kunnen starten met je instructie. En dit hele riedeltje 6-7 keer op een dag…
Vaak gaat bovenstaande gepaard met negatieve instructies. Pak je spullen, ga recht zitten, doe je oortjes uit, doe je kauwgum uit, wil je even stil zijn, etc…. En natuurlijk zijn er technieken waarbij je vooral het positieve benoemt en de rest hoopt mee te krijgen, maar enkel daarmee ga je het dan niet redden.
Dit hele scenario hierboven beschreven duurt bij een docent die best goed is in klasmanagement tussen de 2’ en 5’, ben je wat minder sterk (of heb je gewoon een lastige groep!) dan kan dit makkelijk 10’ duren. Sommige leraren lukt het gewoon niet om tijdens de les alles voor elkaar te krijgen.
En dan…
En dan lees je bij de kritische commentaren op hoe we werken (stil binnenkomen, meteen spullen op tafel en starten) dat er geen menselijk contact meer zou zijn bij ons, dat we geen oog hebben voor de leerling, dat kinderen even moeten kunnen “landen”, dat we een legerdiscipline hebben, etc…
Hoeveel oog denk je dat een leraar in het bovenstaande scenario heeft voor een kind dat stil, verdrietig binnenkomt? De kans is er dat dat kind gezien wordt, maar vaak zullen de druktemakers alle aandacht vragen. Je bent dan als leraar zo bezig met alles opstarten, dat je blij bent wanneer iedereen klaar zit.
Ik spreek hierbij met 20 jaar ervaring in het vmbo. Bovenstaand beschreven scenario is ongeveer hoe de meeste lessen in een school gaan, waaronder mijn lessen in de eerste 14 jaar.
Tijd voor het individu
Wanneer leerlingen nu bij mij stil binnenkomen, begroet ik ze allemaal bij de deur (dat doen al mijn collega’s). Je weet dat de kinderen die de klas binnenkomen meteen hun spullen pakken en aan de slag gaan (mits je je verwachting goed blijft uitspreken). Bij het begroeten zie je meteen hoe de leerlingen de klas binnenkomen en als je ziet dat er iets is, kun je meteen even kort met die leerling spreken of je gaat meteen even bij die leerling zitten om te vragen hoe het gaat. Ik kan zelfs even een leerling kort op de gang spreken, maar… de rest van de klas is bezig en blijft bezig.
Dus wat al die critici ook beweren, met zo’n aanpak heb je meer tijd en denkruimte om te kijken naar de individuele leerling. En niet enkel de leraren die supersterk zijn in klasmanagement, maar álle leraren.
Conclusie
Ik schrijf dit blog deels om het ook van me af te schrijven, want ik ben eigenlijk ook een beetje klaar met al dat geschreeuw vanaf de zijlijn (in 95% van de gevallen door mensen die nog nooit voor de klas hebben gestaan), maar… ook om uit te leggen waarom we zo werken én om anderen te inspireren. Waarom zou je je leraren telkens zo laten worstelen met hun lesopstart, terwijl het ook op deze manier kan. Waarom zou je zoveel kinderen gebukt laten gaan onder de onveilige sfeer die een paar druktemakers creëren? Ik vind dat iedereen recht heeft op goed onderwijs binnen een veilige setting. Dit draagt daartoe bij.
En ja, niet elke leerling gedijt in zo’n structuur, helemaal mee eens en dat zien wij ook bij een paar leerlingen op school. Maar, dat heeft in bijna alle gevallen te maken met de opvoedingsstijl en wat de leerlingen dus thuis hebben meegekregen. Dat is zeker geen verwijt naar ouders, het is prima om verschillende visies te hebben op opvoeden of op onderwijs, maar daarom is het ook goed dat er keuze is in Nederland. Ik ken veel meer leerlingen die totaal niet gedijen in een vrijere structuur.
Dus, make your lesson count, want je leerlingen verdienen dit!
(Overigens, werk je in een school waar al je leerlingen prima opgevoed zijn, uit zichzelf rustig binnenkomen en op jouw teken meteen de les kan beginnen: top, dan zou ik het ook niet zo strak neerzetten).
1 reactie. Reactie plaatsen
Prima voorstel om de les efficiënt te beginnen. Wie dit kan en wil mag het doen. Maar de ondertoon roept ook bij mij weerstand op. Er lijkt maar 1 doel in het onderwijs en dat is de toets halen. Iedereen kan het halen als de docent het 13 keer kan uitleggen? Van 4 tot 16 jaar precies doen wat de leerkracht zegt is zeker efficiënt om gedrilde burgers te vormen, maar wat doen de leerlingen die zich niet laten drillen? En leerkrachten die geloven in een andere omgangsvorm?