Hoeveel effectieve onderwijstijd gaat er op dagelijkse basis verloren aan het gebruik van mobiele telefoons? Doe je leerlingen een groot plezier, en ook jezelf, en verbied die mobiele telefoon op school.
De onderwijsministers Robbert Dijkgraaf en Dennis Wiersma zien niets in het idee om het gebruik van smartphones in de klas wettelijk te verbieden. ‘Scholen hebben de pedagogisch-didactische verantwoordelijkheid én professionaliteit om te bepalen op welke wijze digitale middelen in de school gebruikt kunnen en mogen worden. Scholen maken daar zelf afspraken over. Daar past een wettelijk verbod minder goed bij, omdat het niet aan de overheid is om te bepalen hoe het onderwijs exact vorm krijgt’, aldus Dijkgraaf en Wiersma. Aldus het antwoord op een verzoek tot een verbod van CDA-Kamerlid René Peters. Ze geven vervolgens aan de zorgen van de vraagsteller te delen maar het niet in een verbod te willen gieten.
“Goedemorgen allemaal!” Ik sta zoals altijd bij de deur van de klas om de leerlingen te ontvangen. Slenterend komen ze richting de klas gelopen, starend op het scherm van hun mobiel alsof ze via navigatie hun weg naar het lokaal moeten vinden. “Denk eraan, je mobiel gaat in de telefoontas.” zeg ik vriendelijk. Eigenlijk zou je verwachten dat ze het nu wel al weten, maar het is toch handig om het nog even te zeggen voor ze de klas binnen komen. Morrend en pruttelend gaan een aantal mobieltjes de telefoontas in, maar ik zie ook nog een aantal lege vakjes, dus wellicht mis ik er nog een paar. Maar goed, Susanne wil me nog even spreken over het proefwerk van vorige week, dus ik focus me op wat ze wil vertellen. Na een minuutje is haar verhaal afgerond en kan ik de deur van het lokaal achter me dichttrekken. Iedereen is binnen en ik wil snel beginnen!
Wanneer ik de klas in kijk zitten de meeste leerlingen op hun plaats, maar ik zie dat Freek achterin nog op zijn telefoon zit te tikken. “Freek, wil je je mobiel in de telefoontas doen, alsjeblieft?” Gelukkig reageert hij meteen en gaat het zonder veel discussie. “Meike, Amy en Karlijn, oortjes gaan uit!” “Goed, dames en heren, neem je spullen op tafel, je hebt uiteraard je boek en je schrift nodig.”
“Rayan, waar is je boek?” Ik probeer positief te blijven, maar het is al de zoveelste keer dat Rayan geen boek bij zich heeft. Dat betekent weer dat hij moet samenwerken met zijn buurvrouw en dat betekent weer kans op meer onrust. “Goed, vorige les hebben we het gehad over de tegenwoordige tijd in het Engels, ik …” Ergens hoor ik iets trillen. Een zacht gebrom, ik kan het negeren en hopen dat het niet opvalt door mijn uitleg heen, maar ik kan de les ook stoppen en proberen te achterhalen waar het vandaan komt. Ik kies voor een neutrale benadering. “Jongens, iemand heeft zijn telefoon nog aan staan in zijn tas, je weet dat dat niet de bedoeling is! Wie het ook is, zet ‘m even stil en stop je telefoon in de tas, en dan maak ik er verder ook geen probleem van.” Als ik er wel een probleem van zou maken dan gaat de leerling in kwestie natuurlijk nooit toegeven dat de telefoon in zijn/haar tas zit, wat ongetwijfeld betekent dat de les nog vaker verstoord zal worden. “Niemand? Ok, maar als ik je nu betrap, heb je dus wel een probleem.”
“De simple present, ja, …ik wil graag dat je alles opschrijft wat je…” Weer datzelfde geluid klinkt. Achterin de klas zie ik een paar jongens giechelen, maar het geluid komt toch echt van mijn rechterkant. “Suzy, ik ben er 99% zeker van dat hij in jouw tas zit. Pak je telefoon aub eruit, zet hem op stil en dan spreken we elkaar nog even na de les, ok? “ Ik zie dat Suzy een dilemma heeft nu. De telefoon pakken betekent toegeven dat ze hem bij zich heeft, maar goed, de telefoon niet pakken betekent vast dat ze nog gebeld zal worden en ik ben dan écht 100% zeker dat zij degene is met de telefoon. “Ok… “ zegt ze zuchtend, terwijl ze haar tas openritst, de telefoon pakt en op haar scherm kijkt. “Maar, meneer… hier staat dat Frenkie me belt.” Verdorie, Frenkie zit achterin en dat verklaart meteen het gegniffel eerder. “Frenkie, klopt dat? Ik wil je dus na de les ook even spreken.” Frenkie kijkt me verontwaardigd aan alsof hij net onterecht van diefstal is beschuldigd. “Nee, dat kan niet, ik heb mijn telefoon niet… hij ligt in mijn kluis.” Hij zegt het een beetje lachend, dus ik weet eigenlijk wel dat hij aan het jokken is, maar hij weet donders goed dat ik niet zomaar in zijn tas kan gaan zoeken, want dan krijgen we weer de discussie dat dat privé is en van die discussie gaat de klas uiteraard genieten. “Ik geef je het voordeel van de twijfel, maar hoe dan ook, laat het niet weer gebeuren, ik wil verder met de les, ok?” zeg ik lichtelijk geïrriteerd. Ondertussen zijn we 10’ verder en heb ik nog niks kunnen doen, great.
Dit voorbeeld omschrijft een situatie die perfect bij mij had kunnen passen een tiental jaar geleden. Toen was ik uiteraard nog minder ervaren, maar werkte ik ook op een school waar mobiele telefoons toegelaten waren en we werkten met de bekende telefoontas. Ik denk dat veel docenten bovenstaand verhaal wel op een of andere manier herkennen, en dit was dan nog maar één voorval wat gewoon redelijk rustig verloopt. Ik heb ook genoeg lessen gehad waar de mobiele telefoon-discussie als een rode draad door een les heen gaat. Wanneer een leerling even iets uit de schooltas moet pakken, wordt gelijk even social media gecheckt. Wanneer leerlingen zelfstandig mogen werken, worden de oortjes erbij gepakt en een muziekje opgezet…en tegelijk even social media gecheckt. En het ging maar door.
Ondertussen werk ik op het Alfrinkcollege in Deurne, en als onderdeel van onze onderwijsverbetering (zie eerdere blogs) hebben we drie jaar geleden besloten onze school volledig telefoonvrij te maken. “Thuis of in de kluis” is het motto. Leerlingen mogen geen telefoon zichtbaar hebben binnen het schoolgebouw. Wanneer ze de school ’s ochtends binnenkomen, moet de telefoon meteen de kluis in en hij mag er pas weer uit op het einde van de dag, wanneer ze weer naar huis gaan. Mirjam Remie van het NRC kwam vorig jaar langs en schreef er een artikel over.
Je kunt deze vraag op twee manieren benaderen. “Waarom kiezen we voor een verbod?” is de eerste optie, maar ik stel mij ook vaak de vraag “Waarom doen we onszelf dit aan?” Tom Bennett schreef in zijn boek Running the Room “Creëer omstandigheden voor leerlingen die ervoor zorgen dat het moeilijk wordt om zich te misdragen en makkelijk om zich te gedragen.” Het toelaten van mobiele telefoons in de klas is daar geen goed voorbeeld van. De kans dat je les verstoord wordt, dat er discussies ontstaan, is enorm groot. En is de meerwaarde van een mobiele telefoon dat waard? Maar goed, concreet:
Wie eerdere blogs heeft gelezen, weet ondertussen dat het werkgeheugen een grote rol speelt bij het leren. Je kunt maar aan een beperkt aantal zaken tegelijk denken, en wanneer je denkt aan het getril in de tas, denk je niet aan de leerstof. Als je niet denkt aan de leerstof, leer je het ook niet. Zo simpel is het. Dus, je wil in de omgeving zoveel mogelijk de afleidende prikkels beperken, zodat leerlingen kunnen denken over de stof. Kijk bv. ook eens naar de aflevering van “Hoe u een digi-junk bent geworden.” Vanaf 30’ zie je een leuk experimentje wat je zo kunt vertalen naar een situatie in de klas.
Maar niet enkel de leerling moet zich kunnen concentreren op de leerstof, ook de docent moet dit kunnen. Denk je dat de leraar in bovenstaand voorbeeld zich kon concentreren op de volgende stap in het leerproces? Op welke leerlingen mee zijn en welke niet? Op welke leerling even niet lekker in zijn vel zit? Hoeveel tijd gaat er niet verloren aan dit soort akkefietjes? Onderwijstijd is ontzettend kostbaar en er gaan uren per week verloren aan lestijd door talloze discussies.
Ook dat is een schijnoplossing. Eerst en vooral moet je ervoor zorgen dat ook alle telefoons daadwerkelijk in de tas zitten én op stil staan. Zodra er één telefoon begint te trillen in die tas, heb je wellicht 28 leerlingen die zich afvragen of ze hun telefoon wel op stil hebben gezet, of ze misschien een like hebben gekregen, enz,… Vervolgens moet je als docent weer de keuze maken of je het getril negeert, of toch even kijkt of je de leerlingen kunt vinden van wie de telefoon is, zodat hij/zij het ding op stil kan zetten. Zodra de les voorbij is, pakken ze weer hun telefoon uit de tas, checken ze snel appjes (wat ook voor onrust kan zorgen als er iets speelt in de appgroep) en vervolgens mag de volgende docent wéér proberen alle telefoons in die tas te krijgen. Wellicht gaat dit zo 7x per dag…jeetjemina.
Maar, en ook dit moet vermeld worden, ze zeggen ook “dat een mobiel ook een nuttige tool kan zijn, wanneer het gebruik ervan op een goede manier gestructureerd wordt”. Echter is op dit moment nog niet duidelijk wat dan een goede structuur is en het lijkt er dus heel erg op dat de nadelen niet opwegen tegen de voordelen.
Deze zijn enorm. Er is nooit discussie, want er is gewoon geen grijs gebied. Een mobiel is niet toegestaan in het gebouw, simpel. Wanneer ik een leerling aanspreek, wordt er soms wel eens gezucht, maar ze weten allemaal heel goed dat ze fout zaten. Ik heb in die 3 jaar niet één discussie gehad.
Wanneer leerlingen de les binnenkomen, begint de les meteen. Ik heb in die drie jaar niet één leerling gehad die in de les op zijn telefoon zat. Ongetwijfeld is het bij een collega een keer gebeurd dat een telefoon in de schooltas trilde, maar ik heb het nog niet meegemaakt. Die paar keer dat het zou gebeuren is totaal niet te vergelijken met de zeeën van tijd die je kwijt bent wanneer er geen verbod zou zijn.
Een ander groot voordeel is dat er veel minder online gepest wordt. Bijna alle voorvallen waarbij leerlingen online gepest worden, vinden plaats buiten school. Op school worden er geen filmpjes gemaakt, er worden geen foto’s gemaakt en rondgestuurd,… ook dit scheelt ons heel veel tijd. Ik denk dat veel collega’s zullen herkennen dat ze bij voorvallen waar sprake is van online pesten (en bv. foto’s/ filmpjes rondsturen) je ontzettend veel tijd kwijt bent met gesprekken voeren, achterhalen wie het doorstuurt, etc…
Daarnaast is het ook heel fijn te zien dat de leerlingen in de pauzes met elkaar praten, kletsen over koetjes en kalfjes, over de lessen, het weekend, enz. Als het droog is, kunnen ze ook buiten voetballen, badmintonnen, tafeltennissen,… zeg nu zelf, dat is toch een veel beter beeld dan al die leerlingen die aan een tafeltje zitten met hun ogen op het scherm gericht?
…. ? (hier moeten dus nadelen komen, maar geen idee wat ? )
Nee, just kidding, voor de theoretische vakken denk ik dat er altijd wel een alternatief is. Voor vakken zoals tekenen, waar misschien foto’s gemaakt moeten worden, kan het zeker handig zijn, maar ook daar zijn altijd alternatieven.
Is zo’n mobiel echt nodig in de klas? Wij hebben op school Chromebooks die leerlingen af en toe in de les gebruiken, dat is op zich voldoende. En als we geen Chromebooks hadden? Dan nog zou ik geen mobiele telefoon toestaan. Klopt, dan kun je ook geen Kahoot doen, tip: koop wisbordjes voor je leerlingen, dat gaat een stuk beter.
Kun je echt verwachten van leerlingen dat wanneer ze op hun telefoon iets mogen opzoeken, dat ze niet snel hun social media checken of beginnen met appen? Zelfs een volwassene zou dat heel moeilijk vinden.
Wat versta je onder “leren omgaan met”? Ik denk echt niet dat we hen moeten leren om apps te installeren, of om elkaar te bellen, of om iets op te zoeken op hun mobiel (dat kunnen we hen ook leren via Chromebook bv.). Ik vind dat we kinderen leren omgaan met een mobiel door hen de zelfbeheersing mee te geven om het ding niét te gebruiken, om niet elke vijf minuten de reflex te hebben om je sociale media te checken, om een tijdje “vrij” te hebben van de mobiele telefoon, sociale media en alles wat zich daar continu afspeelt. De beste manier om hen te leren omgaan met een mobiel, is om hen de zelfbeheersing en het inzicht te geven om het ding weg te leggen.
Sommige mensen verstaan onder “leren omgaan met een mobiel” dat we hen kritisch leren kijken naar zaken zoals fake news, of ander nieuws. De enige remedie daartegen is echter om hen veel kennis mee te geven, zodat ze zelf kritisch kunnen kijken naar wat er in de wereld gebeurt. Kritisch denken is geen algemene vaardigheid! Het is niet omdat je kritisch kunt denken over voetbal, dat je ook kritisch kunt denken over de klimaatopwarming. Kritisch denken is domeinspecifiek en je kunt dat enkel verbeteren door kinderen zoveel mogelijk kennis mee te geven.
Eerst en vooral moet je het duidelijk communiceren vooraf. Communiceer meerdere keren naar leerlingen en ouders dat je bv. vanaf het volgende schooljaar een verbod hebt op een mobiele telefoon op school. Kinderen (en ouders) die het er écht niet mee eens zijn, kunnen dan alsnog andere oorden opzoeken, maar ik zou uiteraard eerst het gesprek aangaan. Wellicht zijn de kinderen in het begin niet zo enthousiast, maar de ervaring leert ons dat het merendeel van de ouders er heel enthousiast over is en naarmate het schooljaar vordert, ook steeds meer leerlingen er positief over zijn. Wanneer wij bij open dagen zeggen dat we een telefoonvrije school zijn, krijgen we alleen maar heel positieve reacties (soms ook ouders die lachend zeggen “Waarom lukt dat bij jullie wel en bij ons thuis niet?”).
Communiceer dus duidelijk wat je verwacht. Wat doe je met je telefoon (stil in de tas of in de kluis?), wat gebeurt er als je wel een telefoon bij je hebt, en wat als je als ouder je kind wil bereiken? (bel naar school, als er bv. iemand is overleden wil je niet dat een leerling dat even tijdens de les te horen krijgt, toch? Het is beter als een volwassene je even uit de les haalt en je het nieuws kan vertellen).
Communiceer echter ook heel duidelijk naar ouders en leerlingen waaróm je dit doet. Leg keer op keer uit waarom je dit beleid hebt (er staan genoeg redenen in dit blog). Gedragsmanagement is voor het grootste deel mensen overtuigen om het gedrag te vertonen, en voor een klein deel handhaven.
Dan komt het moment dat het verbod ingaat. Je moet dan heel helder hebben wat de sanctie is. Bij ons moeten leerlingen meteen 50’ nablijven de volgende dag. In dat nablijfuur moeten ze overigens studeren, dus de tijd wordt wel zinvol besteed. Wanneer een leerling 2x betrapt wordt met een mobiel, worden de ouders ingelicht en wordt samen gekeken naar oplossingen. Kinderen die vlakbij wonen, kunnen eventueel de telefoon thuis laten.
Wat je ook beslist, het is belangrijk dat je het consequent handhaaft. Een collega die een leerling niet aanspreekt omdat hij geen zin heeft in de confrontatie, ondermijnt alle andere collega’s. Je doet dit samen of je doet het niet.
Spreek leerlingen ook altijd vriendelijk aan. Het zijn kinderen, ze zullen het proberen en je hoeft daar niet boos om te worden. Gewoon neutraal aanspreken, eventueel erkennen dat je snapt dat het ze het vervelend vinden, maar that’s it, je hoeft er geen preek voor te houden.
Mocht het nog niet duidelijk zijn: “Ja, absoluut!” Doe je leerlingen een groot plezier, en ook jezelf, en verbied die mobiele telefoon op school. Zorg dat er geen grijs gebied is, zorg dat je niet telkens die strijd aan moet gaan over telefoon weg of niet (bv. na pauzes). Zorg dat leerlingen in de pauze weer met elkaar praten i.p.v. naar een scherm staren. Bescherm je leerlingen door hen schermvrije tijd te bieden en hen de zelfbeheersing mee te geven zodat ze ook later hun telefoon kunnen wegleggen.
Ook in andere landen speelt deze kwestie:
Wat zegt onderzoek over het gebruik van technologie in de klas?
WORD LID
Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.
PUBLICEER
Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.
ADVERTENTIE
