Tags: , , ,

Bekkering: Leren begint bij nieuwsgierigheid

Wie serieus neemt hoe onze hersenen werken zou het onderwijs radicaal anders inrichten, zegt hoogleraar sociaal-cognitieve neuropsychologie Harold Bekkering in gesprek met Johannes Visser van de Correspondent. Nieuwsgierigheid van de leerling zou dan het uitgangspunt zijn, en niet het lesboek. "We zouden leren moeten zien als: wat is voor jou de moeite waard?"

Leren zelf te doen

Montessori’s beroemdste credo is “leer het me om het zelf te doen”. De kern is dat je kinderen, jongeren, iedereen eigenlijk, zichzelf in vrijheid wilt laten ontwikkelen. En dat spreekt mij heel erg aan,‘ aldus Harold Bekkering in gesprek met Johannes Visser.

Deze opname van 36 minuten is door Johannes grotendeels uitgeschreven. Onderwijscommunity heeft hiervan weer een kleine selectie overgenomen. Lees hier het hele stuk bij De Correspondent

Johannes Visser wil ‘Lezers aan het denken zetten over onderwijs’. Johannes is correspondent Onderwijs bij De Correspondent. Hij studeerde Nederlands aan de UvA, schreef voor het literair-satirische studentenblad Propria Cures en gaf Nederlands op een middelbare school in Zaandam. Je kunt je aanmelden voor zijn maandelijkse nieuwsmail.

Harold Bekkering is  hoogleraar sociaal-cognitieve neuropsychologie aan het Donders Instituut. In het Maria Montessorigebouw doet hij met zijn team hersenonderzoek, met name veel fMRI-onderzoek, waarin hij kijkt welke delen van de hersenen wanneer actief zijn (in tegenstelling tot MRI, die alleen ligging en grootte van een orgaan meet). Zijn onderzoek richt zich voornamelijk op het leren van de mens, en dan voornamelijk het motivationele aspect.

Het gesprek puntsgewijs

  • Je leert vanuit wat je al weet, ons brein is een voorspellingsmachine.
  • Het free energy principle (Friston): alles staat in dienst van jouw model uitbreiden om zodoende betere voorspellingen te kunnen maken.
  • Motivatie is niet waar het mee begint maar een gevolg; als je iets volgt wat de moeite waard is dan raak je gemotiveerd. We moeten leren dus benaderen vanuit de vraag: Wat is voor jou de moeite waard?
  • We doen drie verschillende soorten voorspellingen, waar de derde vaak over het hoofd wordt gezien:
    • 1. Hoe ziet de wereld eruit, wat zien en horen we?
    • 2. Hoe bewegen we ons voort, wat moet ons lichaam daarvoor doen?
    • 3. Hoe voelt het? (en deze is uiterst belangrijk voor het uiteindelijke leereffect)
  • In het leerproces zou de leerling, en diens leren, centraal moeten staan, en niet de methode. Om tot leren te komen is een veilig leerklimaat essentieel. Hoe gaan we de student zo optimaal mogelijk verrijken moet het uitgangspunt zijn.

 

Beluister de Podcast van: Johannes Visser | Harold Bekkering
Beluister de Podcast van: Johannes Visser | Harold Bekkering

Wat is leren eigenlijk?

‘Het maken van verbindingen tussen neuronen, is het simpele antwoord. De beroemdste wet uit de neurologie is van psycholoog Donald Hebb: neurons that fire together wire together. Neuronen die samen aangaan, maken een netwerk – en dat is wat leren is.’

Deze weergave is een beknopte selectie van de gehele tekst van de Correspondent. Ook dat was niet de hele weergave van het eigenlijke gesprek. 

Waar begint leren dan?

‘Je leert altijd vanuit wat je al weet. De hersenen zijn een voorspellingsmachine, dat is de basis. Het idee is dat je niet zomaar iets waarneemt, maar dat je hersenen altijd al een voorspelling maken van hoe iets eruit zal zien. Als er dan een voorspellingsfout optreedt, dan maak je nieuwe verbindingen tussen neuronen.’

‘Leren is dus eigenlijk altijd gebaseerd op voorspellingsfouten, en op betere voorspellingen leren maken. Want evolutionair gezien moet je overleven.’

Gaat dit op voor alle manieren van leren?

‘Friston zegt dat we eigenlijk drie soorten voorspellingen maken. De eerste gaat over hoe de wereld eruitziet, letterlijk. Daar hoort bij wat je hoort, wat je ziet. Daarnaast maak je voorspellingen over wat je met je lichaam moet doen, over bewegingen. Tot slot zijn er de interoceptieve voorspellingen: hoe voelt het om iets te doen?’

‘Interoceptieve voorspellingen zijn bij leren heel belangrijk. Als je als leraar een sfeer weet te creëren waarin het voor leerlingen goed voelt om bij elkaar te zijn en om samen te leren, dan heb je een goed leerklimaat gerealiseerd.’

‘Als je stress in je lijf hebt, dan kun je niet leren. Dan zegt je systeem namelijk: “Hé, je moet iets doen om uit de situatie te komen.” Dus wat doet een leerling dan? Ervoor zorgen dat hij niet aan leren toekomt.’

‘Leraren weten ook wel dat die veilige sfeer zó belangrijk is dat je daar eerst voor moet zorgen – ook al heb je er drie volle weken voor nodig om ervoor te zorgen dat de klas positief naar elkaar is, dat er niemand uitgelachen wordt als iemand een fout maakt. Als ik lezingen geef op scholen, zeggen leraren: “Ja, dat is belangrijk.” Maar als ik dan vraag of ze er ook genoeg tijd aan besteden, dan zeggen ze van niet.’

En als die veiligheid er eenmaal is, hoe kan een leraar er dan voor zorgen dat leerlingen opletten?

‘Ik kom steeds meer tot het inzicht dat motivatie niet is waar het mee begint, maar een gevolg is van wat mensen doen. Als jij iets volgt wat de moeite waard is, dan ben je gemotiveerd. En wat de moeite waard is, is dus altijd persoonlijk.’

‘De drie factoren van de zelfdeterminatietheorie geven handvatten om dat in kaart te brengen. Die theorie heeft drie factoren: heb je het gevoel dat je autonoom bent in wat je doet, goed bent in wat je doet, en dat wat je doet in verbinding met anderen staat?

We zouden leren moeten zien als: wat is voor jou de moeite waard?’

Je krijgt zo nu en dan kritiek van onderwijskundigen. Die zeggen: dat is geen wetenschap, dat is ideologie.

‘Heel veel onderwijskundigen – vooral de didactici – doen alsof het lesboek de basis vormt. “Dit is het materiaal, hoe gaan we dit zo optimaal mogelijk overbrengen? Hoe moet ik de stof zo aanbieden dat er een zo hoog mogelijk punt op de toets wordt gehaald?” Maar ik zou zeggen dat onderwijskunde dan een heel beperkte wetenschap is.’

‘Ik denk dat het onderwijs een veel groter doel heeft: om jongeren te inspireren en te verrijken. En dat kun je niet zomaar even in een wetenschappelijke formule uitdrukken. Als psycholoog zeg ik: de student is de basis. Hoe gaan we de student zo optimaal mogelijk verrijken? En dan moeten we op een andere manier nadenken over de manier waarop we onderwijs aanbieden, in welke vormen. Maar het uitgangspunt is altijd het meest persoonlijke orgaan dat we hebben: onze hersenen.’


Luister de podcast

om te weten hoe Harold Bekkering denkt over de ideale inrichting van het onderwijs, over welke vorm hem voor ogen staat en hoe dit nu zelf vorm geeft.

Schrijf je in:

Wil jij maandelijks op de hoogte blijven van het journalistieke werk van Johannes Visser? Abonneer je hier

 

Tags: , , ,

Ook Interessante Podcasts

Bezoeker!

Community Leden

Alle Leden >>>

Whitepaper arbeidsmarkt

Whitepaper onderwijs arbeidsmarkt

Whitepaper digitale toepassing didactiek

didactiek download

Whitepaper Werkstress de baas

HR download onderwijs

Whitepaper Hybride leeromgeving

Leeromgeving download

Whitepaper maatschappij

Maatschappij onderwijs download

Whitepaper onderwijsontwikkeling

onderwijsontwikkeling download

Whitepaper effectief afstandsonderwijs

Onderwijs organiseren download

Whitepaper professionalisering

onderwijs professionalisering download

ICT-gebruik in het onderwijs

Onderwijs Technologie download

Registreer je als lid

Artikelen & Blogs

Apps & Tools

🙁

WORD LID

Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.

PUBLICEER

Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.

ADVERTENTIE

In de spotlight

Vacature

Schooldirecteur | Margrietschool

Boek

Burgerschap is zorgen voor jezelf, zorgen voor elkaar en voor de aarde waar we op wonen.

DOEboek Burgerschap: 100 acties om de wereld mooier te maken

Kalender

Onderwijs Innovatie Festival Banner Homepage (5)

Onderwijs Innovatie Festival 2024

App

Picoo stimuleert actief samen spelen onder kinderen met de eerste interactieve spelcomputer voor buiten. Zonder scherm! Zo combineert Piccoo het avontuurlijke van buitenspelen met het interactieve van gamen. Eindeloos speelplezier dus! 
gamification onderwijs

Picoo – gameconsole voor buitenspelen