Effectieve onderwijsinterventies: de teacher toolkit voor het NPO

Krachtigste onderwijsinterventies kosten het minst

In het kader van het NPO wil het Ministerie van Onderwijs scholen helpen om onderzoeksgebaseerde onderwijsinterventies te implementeren. Als antwoord op de coronavertragingen, zoals het ministerie bepleit. Ze biedt scholen daartoe een menukaart aan. Dit overzicht is gebaseerd op de Teacher Toolkit die door de Britse Education Endowment Foundation werd opgesteld, op basis van onderzoeksgegevens. Hieronder staan de interventies uit de Nederlandse menukaart gerangschikt volgens de kracht van het effect (hoeveel maanden leerwinst wordt geboekt door deze maatregel systematisch toe te passen?) en de kosten (wat kost het aan middelen om deze maatregel systematisch in te voeren?).

Feedback en leren leren springen eruit

Interventie                                                                                        Leerwinst                    Kosten

Feedback                                                                                                 + 8                         Laag

Metacognitie en zelfregulerend leren bevorderen                          + 7                         Gemiddeld

Leren van en met medeleerlingen                                                     + 5                         Laag

Samenwerkend leren                                                                           + 5                          Laag

Beheersingsgericht leren                                                                     + 5                         Gemiddeld

Eén-op-één tutoring                                                                             + 5                         Hoog

Vroeg- en voorschoolse interventies                                                 + 5                         Hoog

Instructie (tutoring) in kleine groepen                                            + 4                          Gemiddeld

Digitale technologie inschakelen                                                      + 4                          Gemiddeld

Ouderbetrokkenheid verhogen                                                         + 3                          Gemiddeld

Individuele instructie                                                                         + 3                           Hoog

Verkleinen van klassen                                                                      + 3                           Hoog

Uitbreiding onderwijstijd                                                                  + 2                           Gemiddeld

Zomer- of lentescholen organiseren                                                + 2                          Gemiddeld

Onderwijsassistenten inschakelen                                                   + 1                           Hoog

Leerontwikkeling vanuit cognitieve achterstand

De Teaching and Learning Toolkit van de EEF is tot stand gekomen op basis van een meta-analyse van jarenlang internationaal effectonderzoek naar het inlopen van met name cognitieve achterstanden. Het gaat hierbij dus vooral om leerontwikkeling. Bij de interventies die uit deze toolkit afkomstig zijn, is een indicatie te zien van te verwachten effect, bewijs en kosten.

Voor de menukaart hebben we (OCW red.) deze toolkit niet alleen vertaald, maar ook aangevuld in samenwerking met NCJ, Trimbos-instituut, Pharos, Corona-expertgroep schoolpsychologen NIP en NJi. Deze partners hebben interventies beschreven die gericht zijn op het welbevinden en de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. In een databank van effectieve jeugdinterventies is terug te vinden hoe sterk de wetenschappelijke onderbouwing hierbij is. (Verantwoording cursief van Ministerie van OCW toegevoegd door de redactie)

Meest effectieve maatregelen binnen handbereik

Wat opvalt is dat de allerkrachtigste maatregelen ingrepen betreffen die alle leerkrachten in hun reguliere klaspraktijk kunnen integreren. Zeker als ze gecombineerd worden, ontstaat humus voor duurzaam leren. Neem bijvoorbeeld de combinatie van “feedback” en “metacognitie en zelfregulerend leren bevorderen”. We weten uit onderzoek dat de meest voedende feedback degene is die de leerlingen helpt om de eigen prestatie te verbeteren. Maar die feedback wordt nog sterker als de leerling tegelijkertijd inzicht krijgt in de succescriteria voor het goed uitvoeren van de taak en dus inziet waarom de eigen prestatie dankzij de feedback beter wordt. Op die manier groeit de kans dat de leerling in soortgelijke omstandigheden dezelfde feedback niet meer nodig heeft. Met andere woorden, het is de bedoeling dat de leerling bij het uitvoeren van vergelijkbare taken steeds minder afhankelijk wordt van de feedback van anderen en zichzelf steeds beter leert monitoren. De steigers van ondersteuning worden gaandeweg afgebouwd, de leerling wordt steeds zelfstandiger.

Winst door gecombineerde inzet

Het lijkt me van belang dat als er geïnvesteerd wordt in meer samenwerkend leren (ook een zeer effectieve maatregel in de lijst) of in de relatief duurdere interventies (zoals tutoring in kleine groepen) er tegelijkertijd en geïntegreerd ingezet wordt op feedback en zelfregulerend leren. Met andere woorden, ook samenwerkend-leren-groepjes moeten gaandeweg leren om zichzelf beter te reguleren en moeten voedende feedback op hun werk krijgen. De ene interventie kan dus best niet ingevoerd worden zonder de andere. Misschien kan op die manier het cumulatieve effect van onderwijsinterventies nog steviger opgekrikt worden. De zogenaamde menukaart van de Nederlandse overheid is dus bij nader inzien geen kwestie van “dit neem ik, en dat dus niet”, maar eerder een handleiding om via het combineren van lekkere ingrediënten “superfoods” te krijgen…

Bron: Duurzaamonderwijs.com van Kris van Branden

Meer lezen?

Nationaal Programma Onderwijs >PO en VO > Menukaart

Voor de website met alle materialen en onderzoeken: Education Endowment Foundation

Teacher Toolkit in één overzichts pdf