Penny wise, pound foolish
dit artikel verscheen eerder bij Bouwstenen sociaal
Subsidies vanuit het Rijk dragen niet substantieel bij en werken vaak verstorend op de eigen planning van gemeenten en scholen, waarbij de slechtste scholen als eerste worden aangepakt en de meest rendabele oplossing wordt gekozen. Toch worden ze aangevraagd omdat ze nodig zijn om de structurele tekorten te dekken. Daar gaat veel tijd en geld mee verloren. “Het staat niet in verhouding tot het effect dat je ermee bereikt. En het is niet eerlijk dat het probleem van het Rijk bij gemeenten en scholen wordt neergelegd”, vinden partijen uit het werkveld.
Structureel te weinig
Voor het begrip: om gebouwen voor het primair en voortgezet onderwijs te realiseren krijgen gemeenten jaarlijks een vast bedrag via het gemeentefonds. Scholen zijn verantwoordelijk voor het onderhoud en krijgen daarvoor jaarlijks een bijdrage via de lumpsumbekostiging. Beide kregen in 2019 €1,3 miljard – dus samen €2,6 miljard. Dat is bij lange na niet voldoende. Daarom leggen scholen en gemeenten er jaarlijks nog een flink bedrag uit eigen zak bij, schuiven ze projecten voor zich uit of proberen ze met boekhoudkundige trucs de kosten kunstmatig laag te houden, blijkt uit allerlei onderzoek.
Groeiend probleem
Dat er structureel te weinig geld is voor onderwijshuisvesting is inmiddels een bekend probleem en wordt met cijfers onderbouwd in het Interdepartementaal Beleidsonderzoek Onderwijshuisvesting (IBO), dat binnenkort in de Tweede Kamer wordt besproken. Ondertussen stijgen de prijzen en is er oud en nieuw beleid dat nog niet naar ruimte is vertaald. Denk bijvoorbeeld aan de ruimte die nodig is voor betere isolatie en ventilatie (niet meegenomen in de ruimtenorm) en de ambitie rond inclusie en beter onderwijs door kleinere klassen.
Oneerlijke concurrentie
In afwachting op een structurele oplossing proberen gemeenten en scholen, in concurrentie met elkaar en andere (maatschappelijke) organisaties, via subsidies extra geld naar binnen te harken. Niet elke organisatie is daar even bedreven in en kan aan de eisen voldoen. En niet elke aanvraag krijgt honorering. Er gaat veel tijd verloren voor iets dat in de basis goed zou moeten zijn. Daarbij is van kansengelijkheid voor alle kinderen op een gezonde en duurzame leeromgeving geen sprake.
Puntje voor de politiek
Om acute problemen op te lossen is rond onderwijshuisvesting een wirwar aan regels ontstaan; soms onnodig omdat hetgeen met de subsidie wordt beoogd al elders bij wet of in beleidsafspraken is geregeld. Iedereen wil gezonde en duurzame scholen voor de kinderen. Kortom: puntje voor de landelijke politiek om orde op zaken te stellen en te zorgen voor voldoende structurele financiering. Dan denken wij graag mee hoe we dit geld zo goed mogelijk kunnen inzetten voor gezonde en duurzame schoolgebouwen voor alle kinderen.
Meedoen:
Dat kan! Deel je kennis over wat werkt en niet werkt met elkaar en met Bouwstenen sociaal via [email protected]. En maak het functioneren als onafhankelijk platform mogelijk door partner te worden. Bel 033-2584337 voor de mogelijkheden.
Meer informatie
Dit bericht en beeld is gebaseerd op het eerste gesprek in het kader van ons onderzoek naar de mogelijkheden om structureel en incidenteel geld zo naar het werkveld te krijgen dat het snel, programmatisch kan worden besteed. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Argumentenfabriek en medegefinancierd door de ministeries van BZK en OCW, Bouwend Nederland en Techniek Nederland.
Zie ook het ontwikkelwerk van Bouwstenen sociaal rond:
