Negatief lichaamsbeeld door social media
Uit intern onderzoek van Instagram blijkt dat 30% van de Britse en Amerikaanse tienermeisjes een negatiever lichaamsbeeld ontwikkelt door te participeren op Instagram. De kans zit erin dat het “bold glamour filter” op TikTok ook deze groep negatief beïnvloedt. Dit filter zorgt ervoor dat je gezicht geperfectioneerd is, op een realistische manier, conform de schoonheidsidealen en -trends die op dit moment gelden. En dat is inderdaad een zorgelijke ontwikkeling.
Extra risico voor de kwetsbare tiener
Er is echter meer voor nodig om je negatief te laten beïnvloeden door social media of een filter. Voor de een is het effect van eenzelfde foto namelijk inspirerend en voor de ander confronterend of zelfs frustrerend. Dit wordt mede bepaald door je uitgangspositie: heeft een tiener bijvoorbeeld een positief zelfbeeld, dan is de kans groter dat die zich positief bevestigd ziet in de Instagrambeelden en zichzelf online op dezelfde manier presenteert. Op deze manier bouwt diegene aan zelfvertrouwen. Maar tieners met een negatief zelfbeeld kunnen wel last krijgen van al die leuke foto’s en video’s. Ze worden daarin negatief bevestigd. Hoe kwetsbaarder de tiener, hoe groter de kans dat de sociale media die kwetsbaarheid vergroten.
Type platform is bepalend
Ook kunnen we niet stellen dat alle social media een negatieve invloed hebben op het zelfbeeld van tieners. Dit is namelijk mede afhankelijk van het platform waarop je je begeeft. Bestaat dat voornamelijk uit foto’s en video’s (TikTok, Instagram), dan heeft dat meer invloed op het lichaamsbeeld van tieners dan een platform waarbij één-op-één communicatie van berichten centraal staat (Whatsapp).
Werking algoritmen
Daarbij is de werking van de algoritmen van het social media platform ook van belang. Op Instagram en TikTok krijg je meer van hetzelfde aangeboden, vaak in versterkte beelden. Kijk je bijvoorbeeld naar fitness video’s, dan volgen er vanzelf video’s van mensen die extremere denkbeelden erop nahouden. Ze stimuleren bijvoorbeeld om dagelijks intensief te sporten of heel weinig te eten. Hierdoor wordt een gemiddelde tiener overspoeld met eenzijdige beelden en vormt zich hiermee een beperkt of onjuist beeld van de werkelijkheid.
Tips voor opvoeders
Het is belangrijk om tieners te begeleiden in hun omgang met een platform zoals Instagram en TikTok. Wat je kunt doen:
- Kijk af en toe mee met je tiener op Instagram of TikTok. Wie inspireren en waarom is dat? Bekijk de stories, video’s en foto’s die je tiener zelf creëert. Vraag hoeveel tijd het kost om die te maken. Geef eventueel complimenten voor de inzet, creativiteit en het eindresultaat. Zo leer je de interesses van je tiener kennen en weet je wat hem of haar bezighoudt.
- Leg je tiener uit dat elk platform zijn eigen context en ongeschreven regels heeft. Op Instagram gaat het hoofdzakelijk om het maken van de perfecte versie van jezelf. Het draait om uiterlijk. Door de filters is het een kunstmatige wereld. Neem die dus niet al te serieus. Creëer mooie plaatjes, maar houdt in je achterhoofd dat het een soort spel is. De likes en comments zijn altijd leuk om te ontvangen, maar relativeer de waarde die je eraan geeft.
- Influencers en TikTokkers posten vooral de vermeldingswaardige momenten die veel views, likes en comments opleveren. Het is een eenzijdige weergave van de werkelijkheid.
- Vertel dat sommige mensen zo in de ban raken van hun gefilterde Instagram-selfie, dat ze de plastisch chirurg vragen om een cosmetische ingreep. Bekijk samen de documentaire Perfect Me van NPO2 Tegenlicht. Hier wordt duidelijk hoe een schoonheidsideaal een ongezonde obsessie kan worden.
- Merk je een gedragsverandering op bij je tiener (obsessie voor uiterlijk, somber, ongezond eetpatroon, extreem sporten etc.) die met socialmediagebruik zou kunnen samenhangen, neem dan de tijd om hier samen over te praten. Blijft het niet-pluis gevoel aanwezig, vertrouw hier dan op en vraag om hulp. Je kunt met je vragen terecht bij bijvoorbeeld de zorgcoördinator op school of de huisarts.
Het blog: Social Media en het zelfbeeld van tieners is eerder gepubliceerd.
Meer weten:
- Wil je meer lezen over de impact van social media op gedrag en welzijn van leerlingen?
- Social Media Impact begeleidt scholen bij hun actuele vragen over mediawijsheid, social media en gedrag;
- mediawijsheid specialist Klaartje Schüngel geeft o.a. team trainingen, gastlessen en ouderavonden.
Meer lezen:
