Verbetering basisvaardigheden op scholen: de eerste resultaten zichtbaar

In het afgelopen jaar zijn er aanzienlijke stappen gezet om de basisvaardigheden op Nederlandse scholen te verbeteren. Deze initiatieven zijn niet alleen gericht op het verbeteren van de vaardigheden van leerlingen in lezen, schrijven en rekenen, maar ook op het versterken van burgerschap en digitale geletterdheid. Deze inspanningen beginnen hun vruchten af te werpen, zoals blijkt uit diverse recente rapporten en praktijkverhalen.

Een glashelder curriculum en subsidieprogramma’s

Eén van de hoekstenen van de verbetering van basisvaardigheden is de herziening van het curriculum. Minister Paul van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) benadrukt het belang van een duidelijk curriculum waarin precies staat wat leerlingen moeten leren. De afgelopen maanden zijn de conceptkerndoelen voor Nederlands, rekenen-wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid opgeleverd en worden deze momenteel in de praktijk getest. De verwachting is dat alle scholen in het schooljaar 2026/2027 met deze nieuwe kerndoelen aan de slag kunnen.

Naast de curriculumherziening speelt ook het subsidiestelsel een belangrijke rol. Inmiddels zijn meer dan 3.000 scholen begonnen met de subsidie Verbetering Basisvaardigheden en voor de zomervakantie komen daar nog eens 2.150 scholen bij. Dit betekent dat ruim 60% van de basis- en middelbare scholieren in Nederland profiteren van extra ondersteuning. Deze ondersteuning wordt dan versterkt door onderwijscoördinatoren die de scholen begeleiden op basis van wetenschappelijke inzichten en goede onderwijspraktijken.

Positieve ervaringen van scholen

Diverse scholen in Nederland hebben inmiddels al positieve ervaringen gerapporteerd met de ondersteuningsprogramma’s. Een voorbeeld hiervan is basisschool De Hazesprong in Nijmegen. De directeur van de school, Miranda van Os, was aanvankelijk sceptisch over de externe ondersteuning, maar deze bleek zeer waardevol te zijn. De samenwerking met de onderwijscoördinatoren was laagdrempelig en gericht op samenwerking en verbetering. Dit heeft geleid tot duurzame veranderingen binnen de school.

Een ander voorbeeld is basisschool ‘t Hof van Rhijnhuyzen in Nieuwegein. Directeur Martijn Bakker waardeert de samenwerking met de onderwijscoördinatoren, die niet alleen gericht is op kortetermijnoplossingen, maar vooral op duurzame verbetering van het onderwijs. Deze school heeft nu een stevig netwerk opgebouwd met andere scholen en het ministerie, wat verdere professionalisering en kennisuitwisseling mogelijk maakt.

De Inspectie over de verbetering van basisvaardigheden

De Staat van het Onderwijs 2024, gepubliceerd door de Inspectie van het Onderwijs, legt veel nadruk op de basisvaardigheden van jongeren. De Inspectie constateert dat nog steeds veel leerlingen moeite hebben met de basisvaardigheden, wat hun functioneren in de maatschappij belemmert. Echter, er is ook vooruitgang zichtbaar. Met name in het mbo behalen veel studenten nu de gestelde referentieniveaus voor lezen, schrijven en rekenen. Adnan Tekin, voorzitter van de MBO Raad, geeft aan dat hoewel er vooruitgang is, er nog steeds veel werk nodig is om alle leerlingen op het gewenste niveau te krijgen.

Een nieuwe vorm van bekostiging, de zogenaamde gerichte bekostiging, helpt scholen om hun budget beter te beheren en langetermijnplannen te maken. Dit is van groot belang voor duurzame verbetering van de basisvaardigheden. Vanaf 2027 kunnen alle scholen gebruikmaken van deze vorm van bekostiging, waardoor ze een stabielere financiële basis hebben om hun onderwijs te verbeteren.

Kritische noten en verbeterpunten

Hoewel de eerste resultaten positief zijn, zijn er ook kritische noten. De verdeling van subsidies is, bijvoorbeeld, niet altijd soepel verlopen. Tijdens de eerste ronde van de subsidieregeling in 2022 was de regeling zwaar overtekend en werd de toekenning van subsidies bepaald door loting. Dit systeem kreeg kritiek, omdat niet alle scholen gelijk behandeld werden. Daarom is er inmiddels een verbetering doorgevoerd en worden subsidies nu toegekend op basis van een score op de CBS-indicator, wat een eerlijkere verdeling moet waarborgen. De CBS-indicator wordt gebruikt om het risico op onderwijsachterstanden bij leerlingen te meten en daarmee te bepalen welke scholen extra middelen nodig hebben om deze achterstanden aan te pakken. Deze indicator maakt gebruik van diverse achtergrondkenmerken van kinderen en hun ouders, zoals opleidingsniveau van de ouders, herkomst, duur van verblijf in Nederland en financiële situatie (zoals of de ouders in de schuldsanering zitten)?.

Daarnaast blijft het een uitdaging om ervoor te zorgen dat de verbeteringen duurzaam zijn. Het is belangrijk dat de scholen na afloop van de subsidieperiode zelfstandig kunnen doorgaan met de verbeteringen. De ondersteuning van onderwijscoördinatoren is hierbij van onschatbare waarde, omdat zij niet alleen helpen bij de implementatie van veranderingen, maar ook bij de professionalisering van het onderwijspersoneel.

Een hoopvolle toekomst voor basisvaardigheden in het onderwijs

De eerste resultaten van de initiatieven om de basisvaardigheden op scholen te verbeteren zijn veelbelovend. Met een duidelijk curriculum, substantiële subsidies en gerichte ondersteuning van onderwijscoördinatoren, worden significante stappen gezet om het onderwijs in Nederland te versterken. Hoewel er nog uitdagingen zijn, is de toekomst hoopvol. De inzet van leraren, schoolleiders en onderwijscoördinatoren, gecombineerd met een stevige financiële ondersteuning, kan zorgen voor een blijvende verbetering van de basisvaardigheden van alle leerlingen in Nederland.

Meer lezen over de verbetering van basisvaardigheden

Wil je meer lezen over de verbetering van basisvaardigheden? Dan kun je natuurijk het Masterplan Basisvaardigheden lezen. Maar je kunt ook de praktijkverhalen bekijken op deze website.