Tags: CPB, onderwijsplannen, Verkiezingsprogramma's

Verkiezingsprogramma’s en onderwijsplannen

De meeste politieke partijen beloven substantieel meer geld voor onderwijs. Hoe willen zij dit gaan verdelen? Wat zijn de verschillen? Het CPB rekende de plannen door, het AOb zette de thema’s per partij op een rijtje.

De politiek belooft veel goeds

De politiek en het onderwijs staan enigszins op gespannen voet met elkaar. Verkiezingsprogramma’s en onderwijsplannen, wat zijn de uitgangspunten voor de onderhandelingen na de verkiezingen? Wat blijft erover van de goede intenties? Het korte termijn denken van de politiek, ingegeven door de vier jaren cyclus van de zittende bewindslieden, strookt niet optimaal met de tijd van tien tot veertien jaar die staat voor succesvolle implementatie van systeemveranderingen in het onderwijs.

Daarnaast wordt het onderwijs overstelpt met goede bedoelingen aan moties die jaarlijks door de politiek over de onderwijsschutting worden gegooid. Verschillende rapporten toonden reeds de verlammende werking van de hoeveelheid besluiten die uitvoer behoeven. Dit gegeven stemt soms enigszins sceptisch als het gaat over onderwijsbeleid vanuit Den Haag. De bevindingen van de commissie Dijsselbloem zijn ín het onderwijs niet vergeten. Met deze lange termijn relativering in het achterhoofd, wenden we ons tot de verkiezingsprogramma’s voor de komende vier jaar.

Onderwijsplannen en de geplande uitgaven

Het AOb en de NOS legden de verschillende verkiezingsprogramma’s naast elkaar. Ze lichtten ze door op die plannen die het onderwijs direct of indirect betreffen. We bieden hier een beknopt overzicht. De plannen per partij, in vogelvlucht per thema, met de berekende uitgaven uit de doorrekening van het CPB. Het Centraal Planbureau heeft de verkiezingsprogramma’s van tien politieke partijen doorgerekend. Het Onderwijsblad van de AOb zette de meeste uitgaven en besparingen bij elkaar op onderwerp en onderwijssector. De formuleringen zijn ontleend aan het rapport zelf en voor de leesbaarheid alleen hier en daar iets ingekort door het Onderwijsblad.

Gratis opvang, einde leenstelsel & revival leraarschap

Duidelijk is dat bijna alle partijen veel meer geld voor onderwijs willen uittrekken dan vier jaar geleden. Er staan tal van plannen beschreven en veel partijen denken er niet eens zo verschillend over. Enkel de VVD trekt per saldo slechts 100 miljoen uit. De D66, GroenLinks, SP en PvdA daarentegen willen jaarlijks 900 miljoen extra uittrekken om

  • de loonkloof tussen leraren in het primair en voortgezet onderwijs te dichten,
  • kleinere klassen,
  • salarisverbetering,
  • meer tijd voor onderwijsontwikkeling,
  • verlaging van de werkdruk in het hoger onderwijs te realiseren.

D66, GroenLinks, ChristenUnie en Denk willen specifiek investeren in passend onderwijs. Ook de ChristenUnie wil de lonen tussen primair en voortgezet onderwijs gelijktrekken, maar verbindt daar ‘een nieuw bevoegdhedenstelsel en bijbehorend functiegebouw’ aan.

Leraar het ambacht, terug voor de klas

De meeste aandacht gaat uit naar de leraar voor de klas. Het kabinet-Rutte III is er ondanks veel extra geld niet in geslaagd het lerarentekort aan te pakken. De klassen zijn vol, leraren kampen met een hoge werkdruk en voor vacatures zijn nauwelijks kandidaten te vinden. De salarissen zijn, vergeleken met die in het bedrijfsleven, niet bijzonder aantrekkelijk. Dus het is lastig om leraren te vinden en te houden. Veel partijen willen dan ook een soort ‘revival van het leraarschap’. ‘Het leraarschap verdient meer aanzien’, schrijft de VVD. Het CDA wil ‘eerherstel en respect voor de leraar’. ‘Baas over eigen werk’, zegt GroenLinks, verwijzend naar alle bureaucratische van bovenaf opgelegde regels waar leraren aan moeten voldoen. Forum voor Democratie wil niet alleen het ‘aanzien’ maar ook de ‘beloning’ van leraren omhoog hebben.

 Er zijn forse verschillen onderling. Er worden keuzes gemaakt en er valt dus duidelijk wat te kiezen.

CPB-directeur Pieter Hasekamp benadrukte tijdens de presentatie van de cijfers dat veel partijen de uitgaven flink willen vergroten. Het CPB licht traditiegetrouw de plannen door van de politieke partijen die daaraan meewerken. Een aantal partijen ontbreken, waaronder de PVV en Forum voor Democratie.

Door naar het verkiezingskompas van de AOb? Klik hier // Verkiezingsprogramma’s en onderwijsplannen; de uitgaven
Partij Extra investering  (miljarden euro’s) Bij vorige verkiezingen (miljarden euro’s)*
VVD 0,1 0,1
CDA 1,3 0,2
D66 7,4 3,8
GroenLinks 8,4 2,8
SP 4,2 1,2
PvdA 8 2,6
ChristenUnie 4,5 0,6
SGP 0 0,2
Denk 3,9 0,9
50Plus 0,7 nvt

*Bij de vorige verkiezingen lag het basispad op +300 miljoen.
Bron: CPB, Keuzes in Kaart 2022-2025 en 2018-2021

Investeringen per thema:

Loonkloof po-vo; salarisverbetering

Primair en voortgezet onderwijs

D66, GroenLinks, SP, PvdA: docenten in het primair onderwijs belonen volgens de cao van het voortgezet onderwijs. Intensivering: 0,9 mld euro.

Denk: lonen in het primair onderwijs verhogen. Intensivering: 0,7 mld euro.

Denk: lonen op achterstandsscholen in het primair en voortgezet onderwijs verhogen. Intensivering: 0,1 mld euro.

ChristenUnie: lonen van huidige docenten in het primair onderwijs gelijktrekken met de lonen van docenten in het voortgezet onderwijs. Deze veranderingen in de lonen zijn conditioneel op een nieuw bevoegdhedenstelsel en bijbehorend functiegebouw voor docenten. Intensivering: 0,6 mld euro.

ChristenUnie: salarissen van startende docenten primair onderwijs gelijktrekken met die van het voorgezet onderwijs. Salarissen van schoolleiders in het primair onderwijs verhogen. Te bereiken door verhoging van de lumpsum van het primair onderwijs. Intensivering: 0,2 mld euro.

PvdA: lonen in het primair onderwijs met 3% verhogen. Deze maatregel komt boven op het gelijktrekken van de salarissen docenten in het primair onderwijs met de salarissen in het voortgezet onderwijs. Intensivering: 0,3 mld euro.

PvdA: lonen in het voortgezet onderwijs met 3% verhogen. Intensivering: 0,2 mld euro

VVD: verhoogt de lumpsum van het primair onderwijs om excellente leraren beter te belonen. Intensivering: 0,1 mld euro. Verhoogt de lumpsum van het voortgezet onderwijs om excellente leraren beter te belonen. Intensivering: 0,1 mld euro.

SGP: lonen van startende docenten in het primair onderwijs gelijktrekken met de lonen van startende docenten in het voorgezet onderwijs. Verder wil de partij de salarissen van schoolleiders in het primair onderwijs verhogen. Intensivering: 0,1 mld euro.

CDA: verhoogt de lumpsum van het primair onderwijs met 0,1 mld euro met als doel hogere salarissen en lagere werkdruk.

50Plus: lonen in het primair en voortgezet onderwijs verhogen. Intensivering: 0,4 mld euro.

Mbo en hoger onderwijs

D66: lonen in het middelbaar beroepsonderwijs verhogen. Intensivering: 0,2 mld euro.

PvdA: lonen in het middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs met 3% verhogen. Intensivering: 0,2 mld euro.

Alle sectoren

D66: lonen in alle sectoren verhogen. Deze maatregel komt bovenop de salarismaatregelen voor specifiek het primair onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Intensivering: 0,5 mld euro.

Klassen kleiner

Primair en voortgezet onderwijs

GroenLinks: verhoogt de lumpsum van het primair onderwijs om hiermee de klassengrootte te verlagen naar 21 leerlingen. Intensivering: 0,3 mld euro in 2025 en 0,9 mld euro structureel.

D66 en SP: verhogen de lumpsum van het primair onderwijs om hiermee de klassengrootte te verlagen naar 23 leerlingen. Intensivering: 0,2 mld euro in 2025 en structureel 0,6 mld euro.

Denk: verhoogt de lumpsum van het voortgezet onderwijs om hiermee de klassengrootte te verlagen naar 25 leerlingen. Intensivering: 0,3 mld euro in 2025 en structureel 0,5 mld euro.

PvdA: verhoogt de lumpsum van het voortgezet onderwijs om hiermee middelen beschikbaar te maken voor kleinere klassen in het vmbo en meer voorbereidingstijd voor docenten. Intensivering: 0,2 mld euro.

Verlagen van de werkdruk

Primair en voortgezet onderwijs

GroenLinks: verlaagt de lumpsum in het primair onderwijs. De partij verlaagt hiervoor het aantal lesuren van 938 naar 800. Deze ombuiging is 0,4 mld euro in 2025 en structureel 1,0 mld euro.

GroenLinks: verhoogt de lumpsum van het voortgezet onderwijs om hiermee te komen tot kleinere klassen op kwetsbare scholen, verlaging van de werkdruk, uitbreiding ondersteunend personeel, uitbreiding van brede brugklassen en het gelijktrekken van de salarissen in het (voortgezet) speciaal onderwijs met de salarissen in het voortgezet onderwijs. Intensivering: 0,6 mld euro.

ChristenUnie: verhoogt de lumpsum van het primair en voortgezet onderwijs met als doel de onderwijskwaliteit te verbeteren. Intensivering: 0,3 mld euro.

D66: verhoogt de lumpsum van het primair en voortgezet onderwijs om hiermee het aantal lesuren voor startende docenten en daarmee de werkdruk te verlagen. Intensivering: 0,1 mld euro.

Het passend onderwijs

GroenLinks: verhoogt de lumpsum voor passend onderwijs met 0,5 mld euro in 2025. Deze maatregel heeft geen structureel budgettair effect.

D66: verhoogt de lumpsum voor passend onderwijs met 0,4 mld euro.

ChristenUnie: verhoogt de lumpsum voor passend onderwijs met 0,1 mld euro.

Denk: verhoogt de lumpsum voor passend en speciaal onderwijs met 0,1 mld euro.

Inzet op professionalisering

D66 en ChristenUnie: verhogen de lumpsum van het onderwijs met als doel meer individuele en teamscholing van docenten. Intensivering: 0,2 mld euro.

Onderwijsachterstanden

D66: verhoogt het budget voor het onderwijsachterstandenbeleid met 0,4 mld euro.

PvdA: verhoogt het budget voor het onderwijsachterstandenbeleid met 0,4 mld euro.

Denk: verhoogt het budget voor het onderwijsachterstandenbeleid met 0,2 mld euro.

Leesonderwijs

CDA en ChristenUnie: verhogen de lumpsum van het primair onderwijs met als doel het leesonderwijs te verbeteren. Intensivering: 0,1 mld euro.

Bewegingsonderwijs

SP: verhoogt de lumpsum van het primair onderwijs. De partij beoogt hiermee meer vakleerkrachten in te zetten voor het onderwijs lichamelijke opvoeding gedurende drie uur per week. Intensivering: 0,2 mld euro.

CDA: verhoogt de lumpsum van het primair onderwijs met als doel het sport- en bewegingsonderwijs uit te breiden. Intensivering: 0,1 mld euro.

Publieke banen

PvdA: creëert structureel 100.000 publieke banen, waarvan een deel bij het onderwijs terecht komt en een deel bij de overheid. In 2025 zijn 40.000 plekken gerealiseerd. Het totale budgettair beslag (inclusief het deel dat bij de overheid terechtkomt) is 1,5 mld euro in 2025 en structureel 4,1 mld euro.

D66: creëert structureel 100.000 publieke banen, waarvan een deel bij het onderwijs terechtkomt en een deel bij de overheid. In 2025 worden 30.000 plekken gerealiseerd. Dit is (inclusief het deel dat bij de overheid terechtkomt) een intensivering van 1,1 mld euro in 2025, en structureel 4,0 mld euro.

GroenLinks: cree?ert 20.000 publieke banen, waarvan een deel bij het onderwijs terechtkomt en een deel bij de overheid. Intensivering: 0,8 mld euro, waarvan 0,4 mld euro bij onderwijs.

Denk: cree?ert 20.000 publieke banen, waarvan een deel bij het onderwijs terechtkomt en een deel bij de overheid. Intensivering: 0,7 mld euro, waarvan (afgerond) 0,4 mld euro bij onderwijs.

ChristenUnie: cree?ert 10.000 publieke banen van 27 uur per week, waarvan de helft bij het onderwijs terechtkomt en de andere helft bij de overheid. Dit is in totaal (afgerond) een intensivering van 0,3 mld euro, waarvan 0,1 mld euro bij onderwijs.

Werkdruk hoger onderwijs & onderzoek

D66: verhoogt de lumpsum van het hoger onderwijs met 1,0 mld euro, met het oog op fundamenteel onderzoek en het verlagen van de werkdruk in het hoger onderwijs.

PvdA: verhoogt de lumpsum van het hoger onderwijs met 0,6 mld euro met het oog op meer fundamenteel onderzoek.

SP: verhoogt de lumpsum van het hoger onderwijs met 0,1 mld euro met het oog op het verlagen van de aanvraagdruk voor onderzoeksgeld.

Hoger onderwijs & de lumpsum

GroenLinks: hevelt 0,2 mld euro in 2025 en 0,4 mld euro structureel over van de tweede geldstroom (subsidies van de NWO en KNAW) naar de eerste geldstroom (de lumpsum) voor hogeronderwijsinstellingen, met het oog op meer fundamenteel onderzoek. Per saldo heeft deze maatregel geen budgettair effect.

PvdA: verhoogt de lumpsum van het hoger onderwijs met 0,2 mld euro. De PvdA hevelt 0,2 mld euro over van de tweede geldstroom (subsidies van NWO en de KNAW) naar de eerste geldstroom (de lumpsum) voor hogeronderwijsinstellingen. Per saldo heeft deze maatregel geen budgettair effect.

SGP: verhoogt de lumpsum van het hoger onderwijs met 0,1 mld euro.

VVD: verlaagt de lumpsum van het hoger onderwijs met 0,2 mld euro, met als doel de samenwerking tussen instellingen te bevorderen en het aantal opleidingen te verminderen.

Basisbeurs/aanvullende beurs

SP, PvdA, Denk en 50Plus: voeren de basisbeurs voor het hoger onderwijs opnieuw in, thuiswonende studenten ontvangen ongeveer 110 euro per maand en uitwonende studenten ongeveer 300 euro per maand. Intensivering: 0,3 mld euro in 2025 en 1,2 mld euro structureel.

CDA: Invoering inkomensafhankelijke basisbeurs, aanvullende beurs wordt afgeschaft. De beurs is 600 euro voor uitwonende studenten met ouders met een verzamelinkomen van maximaal 37.000 euro, daarna neemt de hoogte van de beurs geleidelijk af tot 300 euro per maand voor studenten met ouders met een verzamelinkomen vanaf ongeveer 74.000 euro. Voor thuiswonende studenten zijn de bedragen respectievelijk 450 euro en 150 euro. Het CDA voert daarnaast de terugbetaalregels in die golden tussen 2012 en 2018. Intensivering: 0,5 mld euro in 2025 en 1,5 mld euro structureel.

GroenLinks: verbreedt de aanvullende beurs zodat studenten met ouders met een verzamelinkomen tot 100.000 euro recht hebben op een aanvullende beurs. Intensivering: 0,1 mld euro in 2025 en 0,4 mld euro structureel.

SGP: verbreedt de aanvullende beurs zodat studenten met ouders met een verzamelinkomen tot 73.000 euro recht hebben op een aanvullende beurs. De inkomensgrens voor de maximale aanvullende beurs wordt verhoogd van ongeveer 33.000 euro naar 40.800 euro. Intensivering: 0,1 mld euro in 2025 en 0,2 mld euro structureel.

D66: verbreedt de aanvullende beurs zodat studenten met ouders met een verzamelinkomen tot ongeveer 70.000 euro nog recht hebben op een aanvullende beurs. Intensivering: 0,1 mld euro in 2025 en 0,2 mld euro structureel.

Leenstelselstudenten compenseren

GroenLinks kent met terugwerkende kracht een startkapitaal van 10.000 euro toe aan studenten die vielen onder het studievoorschotstelsel. Intensivering: 3,1 mld euro in 2025. In totaal is de intensivering 7,7 mld euro in de kabinetsperiode.

SP: trekt cumulatief 4,2 mld euro uit in de kabinetsperiode om met terugwerkende kracht studenten die onder het studievoorschotstelsel vielen een basisbeurs voor thuiswonenden toe te kennen. Intensivering: 1,7 mld euro in 2025, de structurele intensivering is nul euro.

PvdA trekt cumulatief 4,0 mld euro uit in de kabinetsperiode ten behoeve van een nader uit te werken compensatieregeling voor studenten die onder het studievoorschotstelsel vielen. Dit is een intensivering van 1,6 mld euro in 2025; de structurele intensivering is nul euro.

Denk: trekt cumulatief 2,0 mld euro uit in de kabinetsperiode ten behoeve van een nader uit te werken compensatieregeling voor studenten die onder het studievoorschotstelsel vielen. Intensivering: 0,8 mld euro in 2025, de structurele intensivering is nul euro.

CDA: trekt 0,1 mld euro uit ten behoeve van een nader uit te werken compensatieregeling voor studenten die onder het studievoorschotstelsel vielen.

Het collegegeld

D66: schaft het instellingscollegegeld voor de tweede bachelor- en masteropleiding af, studenten betalen het wettelijk collegegeld. Met deze maatregel subsidieert de overheid het collegegeld van studenten die een tweede studie volgen. Intensivering: van 0,1 mld euro in 2025. De structurele intensivering is 0,2 mld euro.

VVD: halveert het wettelijk collegegeld voor de bachelor voor natuur-, techniek, leraren- en zorgopleidingen. Intensivering van 0,3 mld euro. De VVD schaft de regeling halvering collegegeld eerste jaar af. Dit is een ombuiging van 0,2 mld euro.

GroenLinks: schaft de regeling halvering collegegeld eerste jaar af. Dit is een ombuiging van 0,2 mld euro.

Kan je nog niet kiezen?

Steven Geurts, blogger en docent biologie bekeek de verkiezingsprogramma’s van de acht grote partijen op het onderdeel onderwijs. Op Komenskypost vind je al zijn drie uitgebreide bijdragen bijeen.

 

bekijk ook de: AOb Stemwijzer


Bronnen:

CPB: Keuzes in Kaart 2022-2025

AOb: Politieke onderwijsplannen: uitgaven per onderwerp

NOS: Haagse plannen: gratis kinderopvang, einde leenstelsel en ‘revival leraarschap’

Tags: CPB, onderwijsplannen, Verkiezingsprogramma's
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Ook Interessante Artikelen

Bezoeker!

Community Leden

Alle Leden >>>

Whitepaper arbeidsmarkt

Whitepaper onderwijs arbeidsmarkt

Whitepaper digitale toepassing didactiek

didactiek download

Whitepaper Werkstress de baas

HR download onderwijs

Whitepaper Hybride leeromgeving

Leeromgeving download

Whitepaper maatschappij

Maatschappij onderwijs download

Whitepaper onderwijsontwikkeling

onderwijsontwikkeling download

Whitepaper effectief afstandsonderwijs

Onderwijs organiseren download

Whitepaper professionalisering

onderwijs professionalisering download

ICT-gebruik in het onderwijs

Onderwijs Technologie download

Registreer je als lid

Artikelen & Blogs

Apps & Tools

🙁

WORD LID

Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.

PUBLICEER

Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.