Professionalisering van de leraar
Doorlopende professionalisering van de leraar is van groot belang. In onderzoek naar de kwaliteit van onderwijs is duidelijk gebleken dat de kwaliteit van de leraar de belangrijkste factor van verschil blijkt voor het leerproces. In leertijd uitgedrukt scheelt dit zo enkele maanden tot een jaar. Onderzoek door het Centraal Plan Bureau (CPB) in 2016 liet zien dat het kwart docenten dat de meeste leerwinst boekt, leerlingen één onderwijsniveau beter laat presteren dan het kwart docenten dat de minste leerwinst boekt. Overigens bleek uit hetzelfde onderzoek ‘Kansrijk Onderwijsbeleid’ dat docenten met goede sociale vaardigheden hun leerlingen het meest leren. Een goede leraar maakt het verschil. Het heeft zin om die sociale vaardigheden te verbeteren.
Een leraar heeft dus het recht op professionalisering, als persoon én als lid van een team. Tegelijk heeft een leraar ook de verantwoordelijkheid om zich blijvend professioneel te ontwikkelen. Leraren willen ook geïnspireerd en gevoed worden vanuit hun liefde en engagement voor onderwijs. Een versterkte professionalisering van de leraar kan ook een belangrijke hefboom zijn voor de (her)waardering van het lerarenberoep en de kwaliteit van het onderwijs.
Ruimte voor professionalisering
Jaarlijks gaat tien procent van de personele bekostiging naar professionalisering in tijd en geld. Als docent op een middelbare school heb je recht op ten minste 83 klokuren en mag je zelf beslissen hoe die uren worden ingezet, constateert het AOb naar aanleiding van de CAO afspraken. Zowel docenten als onderwijsondersteunend personeel krijgen een budget van 600 euro per jaar voor scholing. Onderwijsondersteuners hebben recht op ten minste veertig klokuren. Opgedragen scholing door de werkgever wordt volledig vergoed in tijd en geld. In hoeverre dit op scholen daadwerkelijk gerealiseerd wordt, is bij de redactie niet bekend. Wel is het bekend dat de geboden opleidingen vaak niet aansluiten bij de specifiek leerbehoefte van het individu, waardoor het dus niet effectief bijdraagt aan beter onderwijs. In vergelijking met hun buitenlandse collega’s, spenderen Vlaamse leraren significant minder tijd aan professionele ontwikkelingsactiviteiten. De budgetten voor professionalisering in België zijn laag: voor het basisonderwijs gaat het om een jaarlijks budget van 66 euro per leraar, in het secundair om 97 euro; een tiende van het Nederlandse budget dus.
Wat maakt het lerarenberoep uniek?
De Vlaamse Onderwijsraad (VLOR) zette een project op om de uniciteit van de leraar te bepalen en lanceerde een meerjarig en vernieuwend project ‘De leraar op school en in de samenleving’, met daarbinnen het ‘Project De Leraar’. De vraag die centraal staat: Hoe kunnen we meer mensen motiveren om een sterke leraar te worden – én te blijven – binnen een maatschappij die de leraar ook naar waarde schat? Want zonder sterke leraren, geen sterk onderwijs.
5 pijlers van het leraarschap
Binnen het fraaie “Project De Leraar” van de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR) leidden participatieve gesprekstafels met leraren tot een beschrijving van 5 essentiële bouwstenen van het lerarenberoep. Ze vormen een referentiekader voor het verdere traject van het project, met name voor de ideeën die uit het ideeënplatform zullen komen. Als leraren zelf dit tot dé kernelementen van hun beroep uitroepen, dan moet hier inspiratie te vinden zijn om het lerarentekort structureel aan te pakken, stelt hoogleraar taalkunde en lerarenopleider Kris van den Branden in zijn blog. Hij werkte een denkoefening uit: hij voegt onder de VLOR-beschrijving van elk van de bouwstenen, de 5 pijlers die het leraarschap definiëren, telkens een structurele maatregel toe die kan helpen om het lerarentekort te verkleinen.
#1:Deskundigheid
“Leraren zijn experten en willen aan zichzelf werken om te blijven groeien. Leraarschap steunt op veelzijdige deskundigheid en betekent de kunst verstaan om in concrete, gevarieerde en vaak onvoorspelbare situaties steeds opnieuw gepaste antwoorden te vinden en beslissingen te nemen.”
- Structurele maatregel lerarentekort bouwsteen 1: Bied tijdens de gehele loopbaan de leraar structureel de kans om zich, binnen de opdracht en binnen de eigen school, te professionaliseren. Geef alle startende leraren zeker tijdens het eerste jaar van de beroepsuitoefening (waarin de leercurve volgens onderzoek van Atteberry e.a. het steilst blijkt te zijn) een verminderde lesopdracht én een verplichte aanvangsbegeleiding door ervaren en opgeleide mentoren, die daarvoor vrijgesteld worden.
#2: Een hart voor kinderen en jongeren
“Leraarschap komt ten volle tot zijn recht waar leraren een goed contact opbouwen met hun leerlingen en blijven geloven in de mogelijkheden van jonge mensen. Leraren willen kinderen en jongeren boven zichzelf laten uitstijgen en hen helpen hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen. Daarin maken leraren het verschil.”
- Structurele maatregel lerarentekort bouwsteen 2: Gebruik het onderwijsbudget maximaal om meer handen en voeten voor de klas te krijgen. Help leraren zo om samen voor de klas te staan, klassen kleiner te maken, en meer ruimte te hebben om intensief met leerlingen in interactie te gaan. Hou op die manier ook de werkdruk voor leraren onder controle.
#3: Verbinding
“De leraar wil leerlingen, leraren, ouders en samenleving verbinden om samen school te maken. Leraarschap komt ten volle tot zijn recht waar leraren, samen met het schoolteam en andere betrokken partners gedeelde uitdagingen opsporen en aanpakken.”
- Structurele maatregel bouwsteen 3: Geef directies ruimte en mogelijkheden om zich te professionaliseren op het vlak van gedeeld leiderschap en personeelsbeleid. Geef leraren binnen hun takenpakket ruimte om samen te werken met collega’s en van elkaar te leren. Voer loondifferentiatie pas in als er ook voor de leraren die geen hoger loon ontvangen ondersteunende maatregelen worden genomen.
#4: Autonomie
“Leraarschap komt ten volle tot zijn recht waar leraren eigenaarschap opnemen, vrijheid krijgen en samen met hun collega’s verantwoordelijkheid durven delen.”
- Structurele maatregel bouwsteen 4: Geef lerarenteams het volste vertrouwen. Laat schoolteams zelf bepalen welke administratieve handelingen noodzakelijk zijn om hun kwaliteitszorg te waarborgen.
# 5: Engagement
“Leraarschap komt ten volle tot zijn recht waar en wanneer leraren hun passie en betrokkenheid op de wereld delen met een nieuwe generatie. Ook daarin maken leraren het verschil.”
- Structurele maatregel bouwsteen 5: Sensibiliseer directies/leerlingbegeleiders van secundaire scholen om leerlingen van de hoogste jaren bij de studiekeuzebegeleiding op een positieve, wervende manier te engageren voor het volgen van een lerarenopleiding. Versterk de lerarenopleidingen om sterke, geëngageerde, deskundige studenten op te leiden. Plaats het voortdurende, niet-aflatende engagement van leraren op een positieve manier in de kijker via alle media.
Bronnen:
Redactie Onderwijscommunity333 berichten
Dit account wordt door de redactie van Onderwijscommunity gebruikt om berichten te plaatsen en vragen te beantwoorden.
