Anders opgeleiden in de basisschool

Anders opgeleiden in de basisschool

Er liggen minstens acht verschillende taken op het bordje van de docent in het basisonderwijs. Er staan een tiental vakken op het rooster: verplichte en centraal getoetste vakken, verplichte vakken en ‘oriëntaties’ zonder centrale toetsing, vakken in de vrije ruimte. Geen wonder dat docenten zich vaak overvraagd voelen!
Toch ontstaat er snel irritatie als iemand zich hardop de vraag stelt of het niet mogelijk zou zijn om het werk in basisscholen beter te verdelen over mensen met verschillende opleidingsachtergronden. Wie niet bevoegd is, wordt al snel behandeld als iemand die niet geschoold is. De voorbeelden over onbevoegde docenten gaan meestal over mensen die wel vakkennis hebben maar niet hebben geleerd om met kinderen te werken. Er zijn met recht grote vraagtekens te plaatsen bij de accountant die rekenles geeft of de kunstschilder die vijfentwintig leerlingen moet begeleiden. Didactiek is veel meer dan een giet-tactiek!

Goed geschoold in mensenwerk

Maar er zijn ook duizenden professionals die wel geleerd hebben hoe je kinderen ondersteunt in hun ontwikkeling. Elk jaar volgen tienduizenden studenten een opleiding in de sector Mens en Maatschappij. Een flink deel van de studenten in de sociaal-agogische opleidingen specialiseert zich in het werken met kinderen, waarbij veel aandacht uitgaat naar de begeleiding van kinderen die niet zo’n eenvoudig leven hebben. En ook aan de universiteiten verwerven duizenden aankomende professionals kennis en vaardigheden die heel goed van pas kunnen komen als we kinderen willen helpen zich te ontwikkelen tot mens, burger, scholier en werknemer.

Assets based curriculum development

Onderwijskundigen hebben er al vaak op gewezen dat keuzes met betrekking tot leerdoelen, leerstof en didactiek vaak gebaseerd zijn op de tekorten en achterstanden in kennis: de deficit-benadering. Op school besteed je vooral tijd aan de dingen waar je het minst goed in bent. In de sociaal-agogische wereld geldt een heel ander basisprincipe: wat je wèl kan moet het vertrekpunt van je ontwikkeling zijn. Als scholen met gemengde teams gaan werken wordt het veel gemakkelijker om het evenwicht te vinden tussen ‘tekorten’ en ‘talenten’. Dan kan elk kind zelfvertrouwen ontwikkelen op zijn of haar sterke punten èn effectief werken aan de zaken die nog niet vanzelf gaan. Gemengde teams kunnen niet alleen werken aan een goede start in het vervolgonderwijs, maar ook aan welbevinden, lerend vermogen en aansluiting op de arbeidsmarkt.

Wie heeft de regie?

Voor de insiders in het onderwijs lijkt het een uitgemaakte zaak: de leraar heeft verstand van onderwijs en moet in de lead zijn bij de keuzes die worden gemaakt. Outsiders moeten zich eerst om- en bijscholen en mogen daarna pas meepraten. Vreemde vogels moeten fluiten zoals wij gebekt zijn. Dat is ongelofelijk jammer. Het zit de oplossing van het lerarentekort – of moeten we zeggen: het onderwijstekort – vreselijk in de weg. We weten allemaal dat veel jongeren helemaal niet lekker in hun vel zitten en ernstige motivatieproblemen hebben. We zien allemaal dat er een mismatch tussen onderwijs en arbeidsmarkt is. We voelen dat nieuwe technologie ons dwingt om opnieuw te kijken naar alles wat heel lang de normaalste zaak van de wereld was. Er zijn zoveel goede redenen om samen na te denken over het modernst mogelijke onderwijs.

Whitepaper over wat, hoe en wie

De whitepaper ‘Anders opgeleiden in de basisschool’ helpt bevoegde en anders geschoolde professionals om samen het gesprek aan te gaan over het wat, het hoe en het wie van eigentijds basisonderwijs.

• Wat: waar gaan we kinderen les in geven? Hoe verdelen we de onderwijstijd die elk kind aan zijn ‘tekorten’ en zijn ‘talenten’ mag besteden.
• Hoe: hoe zorgen we voor een slimme verdeling van de onderwijstijd over klassikale instructies, groepswerk en individuele opdrachten?
  • Hoe vergroten we de kwaliteit van groepsopdrachten?
• Wie: hoe verdelen we de taken over de verschillende soorten professionals?
  • • Wie verzorgt het onderwijs, en wie doet ‘alles wat erbij komt’?
    • Hoe kunnen we jonge professionals inzetten in talentgericht onderwijs?

Er zijn geen pasklare antwoorden. Maar wel veel stof tot nadenken.
Dit document is beschikbaar voor leden en niet-leden.

Lees verder:

Anders opgeleiden in de basisschool vergelijkt pedagogische waarden uit de onderwijspraktijk met het mensbeeld in de sociaal-agogische beroepen. Dit rapport is bedoeld als instrument om de dialoog over onderwijsinhoud en -organisatie te voeren en om de moed te vinden om nieuwe richtingen te verkennen.

Lees ook:

• Amsterdamse scholen: bevoegde leerkracht blijft de kern van ons onderwijs