Transitie naar nieuw onderwijs
Het Breed Bestuurlijk Overleg (BBO) in Amsterdam zegt dat vanwege het grote en voortdurende lerarentekort in de hoofdstad het niet meer haalbaar is om één leerkracht per groep in de basisschool te hebben. Er moet volgens de schoolbesturen een transitie komen van klassiek naar ‘nieuw onderwijs’, meldt Het Parool op 30 januari. De Amsterdamse schoolbesturen willen het onderwijs op een andere manier gaan organiseren: er komen wisselende professionals voor de klas, zoals kunstenaars, accountants en musici, waarbij een bevoegde leerkracht een coördinerende rol vervult.
Er is al jaren een nijpend lerarentekort, ondanks allerlei interventies. Met het Noodplan Lerarentekort uit 2020 is gepoogd het ‘tijdelijke’ tekort zo goed mogelijk op te vangen. Behalve door onbevoegden voor de klas te zetten en een vierdaagse lesweek, heeft de gemeente ook 23 miljoen euro geïnvesteerd om te zorgen dat er in 2023 vijfhonderd leraren bij zouden komen. De ambities om het lerarentekort terug te dringen naar minder dan vijf procent zijn niet gehaald. Over de gehele breedte van de arbeidsmarkt is behoefte aan personeel en daar komt bij dat de uitstroom van gepensioneerde docenten groter is dan de instroom van pabostudenten en zijinstromers.
Noodplan Lerarentekort
Het onderwijs moet meebewegen met de maatschappelijke en stedelijke ontwikkelingen. Dat concludeert het BBO, de vereniging van Amsterdamse schoolbesturen in het primair onderwijs. Om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen krijgt de stad daarom minder scholen en komen er coördinerende leerkrachten en niet-bevoegde professionals voor de klas. Volgens de schoolbesturen zorgt dit er ook voor dat de ‘druk van de ketel gaat’ en er meer ruimte komt voor bijvoorbeeld lesvoorbereidingen. Het Parool citeert (30 januari) bestuurder Marton de Pinth van Stichting Innoord voor openbaar primair onderwijs in Amsterdam-Noord: “Het klassieke onderwijsbeeld waarin we een leerkracht voor één klas zetten, gaat verdwijnen. We zijn ouders er ook al gestaag op aan het voorbereiden en willen nu ook aan de stad vertellen wat er gaat veranderen. We zien nu dat de regelingen waarmee we experimenteerden of als noodoplossing werden gebruikt, de nieuwe realiteit worden.”
Vals beeld
Het beeld werd geschetst alsof het om een structurele oplossing ging, wat volgens de schoolbesturen niet helemaal juist is. “Bevoegde leraren zullen altijd de voorkeur hebben”, schreven ze op 1 februari in een brief aan leraren. Het is niet de bedoeling geweest de indruk te wekken dat zij “een nieuwe onderwijsvorm tot standaard wilden maken.”
“Uiteraard zijn alle Amsterdamse schoolbesturen van mening dat een bevoegde en bekwame leraar voor iedere klas de allerbeste manier is om de kwaliteit van onderwijs te garanderen. Tot onze spijt ontbreekt het ons momenteel aan voldoende gekwalificeerde leerkrachten om deze garantie ook te kunnen geven aan elke leerling. Dat betreuren wij ten zeerste en daarom werken wij ook al een aantal jaar intensief samen met de gemeente en het Rijk om ervoor te zorgen dat wij ons onderwijspersoneel zo goed mogelijk behouden voor onze scholen en tegelijk nieuw, goed gekwalificeerd personeel blijven werven. De inzet daarvoor is intensief, maar zullen wij met volle kracht voort blijven zetten. Het doel is en blijft dat elke klas weer een bevoegde, bekwame leraar voor de klas krijgt.” aldus onafhankelijk voorzitter van de BBO Lieke Thesingh een passage uit de brief.
Kwalificatie vereiste
“Dit noodplan is erop gericht om leraren zo goed mogelijk te ondersteunen en belonen en in het uiterste geval lesuitval te voorkomen met inzet van andersbevoegde professionals, zoals vakleerkrachten cultuur en sport. Wij willen benadrukken dat de bevoegde leerkracht de kern van ons onderwijs is en blijft. Onderwijs geven is een mooi, maar ook uitdagend vak waarvoor kwalificatie een vereiste is. Dat besef en principe blijft voor ons als een paal boven water staan.”
AOb verbolgen
De Algemene Onderwijsbond (AOb) reageerde verbolgen en riep op tot demonstratie. “De maat is vol. Elk kind heeft recht op een bevoegde leraar”, zegt een woedende AOb-bestuurder Thijs Roovers in de oproep. “Als we een tekort aan chirurgen, piloten of tandartsen hebben, gaan we dat dan ook opvangen met mensen uit de kunst en de financiële wereld?” Jan van Tartwijk is hoogleraar educatie en pedagogiek aan de Universiteit Utrecht. Hij begrijpt de gevoeligheid van het inzetten van onbevoegde docenten. “Die vergelijking met een piloot van de AOb vind ik wel interessant”, duidt hij in gesprek met RTL.
“Stel je voor, je zit in een vliegtuig en de piloot valt uit. Wie grijpt dan de stuurknuppel? Het is niet zo dat als een vliegtuig dan met kunst- en vliegwerk door een passagier is geland, we zeggen: dat gaan we vaker doen. We vinden het geen ideale situatie, maar wel fijn dat iemand het doet,” aldus Jan Tartwijk.
Volgens Van Tartwijk is het erg belangrijk op welke manier onbevoegde leraren worden ingezet. Mensen van buiten het onderwijs zoals accountants en musici kunnen wel degelijk een belangrijke rol spelen, alleen niet in alle vakken. “Als je een kunstenaar beeldende vorming laat geven, vind ik dat heel nuttig. Maar als je die kunstenaar rekenen of taal laat geven gaat dat vast minder goed uit de verf komen.”
Want het is ‘heel erg lastig’ om kinderen te leren rekenen als je dat zelf niet goed in de vingers hebt, legt Van Tartwijk uit. “En al helemaal als je niet weet hóe je kinderen dat het beste kunt leren. Lesmethodes helpen daar wel bij, maar niet voldoende. Een lesmethode is niet een kookboekrecept, dat een succesvol einde heeft als je de stappen hebt afgerond.”
Onderwijsminister Dennis Wiersma ziet het plan ook niet zitten, zo zei hij in Goedemorgen Nederland. ‘Ik heb echt de overtuiging dat een vaste leraar, één gezicht, je helpt om dat leren beter te doen en ook een vertrouwensband op te bouwen.’ Hij voegde daaraan toe dat het wel goed is dat schoolbesturen creatieve oplossingen bedenken voor de problemen die worden veroorzaakt door het lerarentekort.
Twee kwaden
En ook voor een groep staan, een goede werkrelatie met leerlingen opbouwen en didactisch handelen (bijvoorbeeld inspireren, uitdaging bieden, en omgaan met vragen) is volgens de onderwijskundige niet voor iedereen weggelegd. En toch: nood breekt wet, zegt Van Tartwijk. “Als je permanent les krijgt van leraren die daar te weinig kaas van hebben gegeten, is dat wel degelijk schadelijk. Maar het is nog veel erger als je helemaal geen onderwijs hebt. En dat is de situatie waar we in zitten.”
Minder scholen
Nog meer emotie is er bij de verandering van ‘het scholenpalet’. Amsterdam heeft te veel kleine scholen. Dat was drie jaar geleden al een zorg. Toen telde Amsterdam 39 basisscholen onder de opheffingsnorm van 196 leerlingen. Wethouder Marjolein Moorman en schoolbesturen waren toen al in gesprek over hoe ze het aantal konden verminderen.
Het BBO benadrukt dat de stad verandert en het onmogelijk is om daar niet in mee te bewegen. Het huidige aanbod sluit niet aan op de vraag. Daarmee doelen de schoolbesturen op nieuwbouwwijken met jonge gezinnen en het tegelijkertijd afnemende aantal basisschoolkinderen in de stad. Dobbelaar: “We moeten scholen verplaatsen of samenvoegen.” Het liefst blijven de bestuurders weg bij het woord ‘sluiten’. De scholen worden op een nieuwe locatie onder een nieuwe naam heropend.
Bronnen:
1 reactie. Reactie plaatsen
Ziekenhuis; ‘Bevoegde oogarts blijft de kern van onze oogheelkundige zorg’.