Tags: , , ,

ADHD in het onderwijs; Wat doe je in de klas?

Tijd voor een herdefinitie. In gesprek met Arno de Poorter van ‘Hulp bij ADHD’, conciërge Dennis ven de Ven en ervaringsdeskundige Corné. Plus artikel met tips en tricks, via Gedragsproblemenindeklas.

ADHD; hoe is dat in de klas?

ADHD in het onderwijs; heel kort gezegd kun je stellen dat kinderen met ADHD ‘geen rem’ hebben (Barkley 2013). Daarnaast hebben ze ook vaak problemen met andere executieve functies. Dit komt omdat de rijping van de executieve functies, zoals remfunctie (inhibitie), werkgeheugen, planningsvaardigheden, emotie-regulatie, diverse aandachtsprocessen, cognitieve flexibiliteit, timemanagement, innerlijke motivatie en reactie op beloningen, 2 tot 5 jaar achterlopen bij een ‘normale’ ontwikkeling. Vaak is het moeilijk voor te stellen dat een kind uit groep 8 met een normale intelligentie, executieve functies heeft op het niveau van een vijf of zes jarige. Dat kan echter goed het geval zijn. Deze gebrekkige ontwikkeling van de executieve functies zorgt er bijvoorbeeld ook voor, dat zelfs het plannen van een reeks ‘eenvoudige handelingen’, zoals de benodigde spullen voor een uit te voeren taak pakken, niet goed verloopt. ADHD in het onderwijs kan zo voor veel ruis zorgen.

Luister naar kinderen. Kijk naar waar het gedrag vandaan komt, in plaats van symptoom te bestrijden.

Beluister de Podcast van: Arno de Poorter

Kenmerkende gedragspunten:

Kinderen met ADHD vertonen een aantal gedragingen die kenmerkend zijn voor hun (ontwikkelings)stoornis. Deze kinderen vallen je vallen je als leerkracht op in de klas. Onderstaand gedrag is overigens ook gedrag dat je bij veel andere kinderen kunt waarnemen. Er is pas sprake van een ‘stoornis’ als het gedrag ernstige belemmeringen oplevert in het dagelijks leven, waardoor het kind vastloopt. ADHD in het onderwijs wordt echter niet altijd in zijn volheid onderkent.

  • Ze zijn beweeglijk en kunnen heel moeilijk op hun plaats blijven zitten.
  • Als ze op hun plek zitten, wriemelen ze nog met allerlei spullen en zitten te wiebelen.
  • Het zijn vaak drukke praters en roepen voor hun beurt.
  • Deze kinderen dringen zich vaak op in het spel van andere kinderen (verstoren dat dus).
  • Ze missen een deel van je instructie, doordat ze hun aandacht er niet lang bij hebben.
  • Ze vermijden of hebben een afkeer van taken die langdurige geestelijke inspanning vereisen.
  • Vaak hebben ze moeite met automatiseren, door een matig werkgeheugen.
  • Ze hebben vaak “ongelukjes”.
  • Deze kinderen zijn vaak gauw gefrustreerd als iets niet lukt.
  • Ze hebben een slechtere emotieregulatie.
  • Deze kinderen reageren vaak primair, doordat ze minder interne spraak hebben.
  • Hun innerlijke motivatie om door te werken aan iets, is kleiner dan bij andere kinderen.
  • Ze kunnen relevante prikkels en minder relevante prikkels lastig scheiden. Jouw uitleg is niet automatisch de meest relevante prikkel.
  • Kinderen met ADHD zijn vaak op zoek naar sterke prikkels (thrillseeking behaviour). Ze zijn daardoor constant in beweging (door de combinatie met een slechte inhibitie (Adams, 2015).
  • Zwakke executieve functies ( met name inhibitie) en minder geode prikkelverwerking, kan schoolprestaties in de weg zitten (Hamerslag, 2015).
  • Deze kinderen kunnen ook óverprikkeld raken. Dat kan door uitwendige prikkels (geluid, licht, geur), maar ook door inwendige prikkels (emoties, gedachten). Gedrag hierbij: geïrriteerd, angstig of boos worden.
  • Deze kinderen hebben moeite met “tijd”. Ze schatten de tijd om iets te doen, vaak te kort.

Het erkennen van de moeite die deze kinderen hebben met functioneren in de klas draagt al bij aan beter welbevinden.

ADHDers & hun sterke kanten

Uiteraard hebben kinderen met ADHD in het onderwijs ook een scala aan sterke kanten.

  • Het zijn vaak heel enthousiaste kinderen.
  • Veel van hen zijn dol op sport en beweging.
  • Ze kunnen zich in bepaalde gevallen heel sterk concentreren (hyperfocussen).
  • Het zijn vaak spontane en open kinderen.
  • Ze hebben gevoel voor humor.
  • Ze zijn vaak heel zorgzaam.
  • Vaak zijn ze heel ondernemend.
  • Ze zijn bijna altijd in voor iets nieuws.
  • Zijn vaak kinderen met veel fantasie.
  • Ze hebben vaak een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel.
  • Ze zeggen vaak precies wat ze ergens van vinden

ADHD en leerprestaties

Ook in hun leerprestaties zie je hun ADHD vaak terug: Ze zijn vaak chronische onderpresteerders, dat wil zeggen dat je vaak het idee hebt dat ze beter kunnen werken en leren, maar dat niet doen. Dit komt zoals je eerder kon lezen door minder goede prikkelverwerking en zwakkere  executieve functies. (Krijgsman-van den Hoorn, 2018). Dit heeft niets van doen heeft met intelligentie, maar kan wel het goed maken van het werk en goed leren in de weg zitten. Bij rekenen hebben ze nogal eens moeite met het consequent toepassen van strategieën en moeite met automatiseren van bijvoorbeeld de tafels. Het schrijven gaat moeizaam door hun motorische onrust. Het technisch lezen wordt soms beïnvloed door verbale- en articulatieproblemen en door automatiserings- en aandachtsproblemen. Het begrijpend lezen gaat moeilijk door een niet goed werkend werkgeheugen en de beperkte aandachtsspanne. ADHD in het onderwijs verdiend dus alle aandacht. Als het kind niet het begrip krijgt dat het nodig heeft, zal de frustratie enkel oplopen.

Kinderen met ‘probleem’ gedrag, willen eigenlijk maar één ding: ze willen het ‘goed’ doen, maar hun beperking of hun nog beperkte vaardigheden verhinderen dat dit meteen lukt. Van hen is het geen onwil, het is onvermógen.

Anton Horeweg Visie 

Wat doe je als docent?

Leg kind en ouders uit wat ADHD inhoudt en welke problemen dit kan geven in de klas. Kind en leerkracht ouders moeten leren ermee om te gaan. Met aanpassingen in de dagelijkse routine, kom je een heel eind. Kinderen met ADHD missen vaak vaardigheden die nodig zijn in de dagelijkse schoolsituatie. De benodigde vaardigheden ontwikkelen zich bij hen langzamer. Dat wil overigens niet zeggen dat ze die vaardigheden niet kunnen leren, ze hebben alleen vaak meer en langer ondersteuning nodig. In je groep zul je aanpassingen moeten doen, zowel op organisatorisch als op didactisch gebied. Ook op het pedagogisch vlak (met name jouw houding) is vaak een aanpassing nodig. Er blijkt uit onderzoek dat het erkennen van de moeite die deze kinderen hebben met functioneren in de klas, al bijdraagt aan beter welbevinden. Zie ook Horeweg, A. (2017). Wat stuitert daar de je klas? Over kinderen met ADHD en hun lerarenEn Horeweg, A. (2021). ADHD in de klas. Een praktisch handboek.

Algemeen:

  • Ga om te beginnen uit van de sterke kanten van deze kinderen, sluit aan bij hun goede eigenschappen.
  • Bespreek in je klas wat ADHD in het onderwijs eigenlijk is (wel na overleg met het kind en de ouders). Zo ontstaat meer begrip. Een aardige start is dit liedje: ik heb ADHD van Kinderen voor kinderen en de aflevering over ADHD in Het Klokhuis. Een boekje voorlezen over ADHD kan ook: Kleine mol raast maar door (voor kinderen van 4-8 jaar) of De ADHD van André (6-10 jaar).
  • De kinderen in je groep kunnen “meehelpen” fouten van het kind met ADHD te helpen voorkomen. Maak bespreekbaar hoe kinderen op allerlei gebieden elkaar kunnen steunen, dus ook op dit gebied.
  • Zet in op een goede relatie met deze kinderen; kinderen met ADHD hebben in het onderwijs vaak conflicten met andere kinderen. Ruzie met de leerkracht is dus wel het laatste dat ze kunnen gebruiken.
  • Bedenk bij het aanspreken dat je soms te maken hebt met een kind dat ‘jonger’ is dan de kalenderleeftijd. Uiteraard reageert het kind ook naar die leeftijd.
  • Zorg voor duidelijkheid over het gewenste gedrag. Benoem het dus ook: “Ik wil graag dat je…”
  • Bevorder positief gedrag door positieve specifieke feedback: “Goed van je dat je 5 minuten geconcentreerd aan je taalwerk was. Ik weet hoe lastig je dat vindt.”
  • Negeer negatief gedrag zoveel mogelijk: uiteraard binnen je eigen grenzen.
  • Spreek een stopteken met het kind af, zodat je hem onopvallend kunt herinneren aan een afspraak.
  • Gebruik een stoplicht op je digibord, Een zichtbaar teken helpt praten op het verkeerde moment voorkomen (Horeweg, 2021).
  • Houd tijdens de les positief contact met het kind door blikken van verstandhouding, een knipoog, een opgestoken duim enz. Zo heeft het kind je aandacht en weet het meteen dat het goed bezig is.
  • Hanteer de gestelde regels consequent. Beloon (of straf) meteen. Bij deze kinderen heeft twee uur later straf maken of een compliment geven geen zin, ze zijn de gebeurtenis al vergeten.
  • Beperk ‘straffen’ zoveel mogelijk. Het kind leert weinig tot niets van straf, maar het verpest wel de relatie. Het helpt beter als je in gesprek gaat, ook al lijkt het of dat geen effect heeft.
  • Geef veel individuele aandacht.
  • Maak bij vrije situaties (pauze, uitstapjes) vóóraf goede afspraken.
  • Kondig veranderingen van te voren aan. Bereid het kind voor op een roosterverandering, een uitstapje, enz. Deze kinderen worden heel onrustig van onverwachte gebeurtenissen.
  • Leer het kind weg te lopen uit conflictsituaties en naar jou toe te komen.
  • Leer zelfspraak aan. Het kind moet letterlijk leren tot tien te tellen.
  • Zorg dat het kind kan bewegen; Doe regelmatig energizers met je klas, sta loopjes toe, desnoods een blokje op de gang.
  • Het is essentieel om gemaakte afspraken steeds te herhalen. door hu impulsiviteit denken deze kinderen pas ‘te laat’ aan de afspraak.
Tags: , , ,
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Ook Interessante Podcasts

Bezoeker!

Community Leden

Alle Leden >>>

Whitepaper arbeidsmarkt

Whitepaper onderwijs arbeidsmarkt

Whitepaper digitale toepassing didactiek

didactiek download

Whitepaper Werkstress de baas

HR download onderwijs

Whitepaper Hybride leeromgeving

Leeromgeving download

Whitepaper maatschappij

Maatschappij onderwijs download

Whitepaper onderwijsontwikkeling

onderwijsontwikkeling download

Whitepaper effectief afstandsonderwijs

Onderwijs organiseren download

Whitepaper professionalisering

onderwijs professionalisering download

ICT-gebruik in het onderwijs

Onderwijs Technologie download

Registreer je als lid

Artikelen & Blogs

Apps & Tools

🙁

WORD LID

Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.

PUBLICEER

Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.

ADVERTENTIE

In de spotlight

Vacature

Schooldirecteur | Margrietschool

Boek

Burgerschap is zorgen voor jezelf, zorgen voor elkaar en voor de aarde waar we op wonen.

DOEboek Burgerschap: 100 acties om de wereld mooier te maken

Kalender

Onderwijs Innovatie Festival Banner Homepage (5)

Onderwijs Innovatie Festival 2024

App

Picoo stimuleert actief samen spelen onder kinderen met de eerste interactieve spelcomputer voor buiten. Zonder scherm! Zo combineert Piccoo het avontuurlijke van buitenspelen met het interactieve van gamen. Eindeloos speelplezier dus! 
gamification onderwijs

Picoo – gameconsole voor buitenspelen