Geef spel meer ruimte in het leerproces

We moeten spelen

Spelen is wellicht de meest menselijke eigenschap. Het zit in ons dna. Spelen is onmisbaar in ons leven en door te spelen leren we veel. Het maakt ons socialer en creatiever en laat ons nieuwe dingen ontdekken. OU-hoogleraar Rob Martens pleit daarom voor een belangrijkere plaats voor spelen in het onderwijsveld. Dat blijkt uit zijn nieuwe boek: We moeten spelen. 

Welpen, en eigenlijk alle slimme zoogdieren, brengen een groot deel van hun jeugd spelend door. Ze oefenen met gedrag (fysiek en sociaal), kijken dingen af en proberen dingen uit. Dat kan alleen vanuit de veiligheid dat je fouten mag maken en dat je zelf bepaalt wanneer je ergens aan toe bent. Dat kan als je mag ontspannen als het te spannend of te intens wordt. En als degene die met je speelt, rekening houdt met wat je wel en nog niet kunt.

Inzichten uit geschiedenis en psychologie

Martens leidt de lezers op een luchtige en speelse manier door de geschiedenis, waarin de evolutiepsychologie en motivatiepsychologie aan bod komen. In zijn boek komt naar voren dat mensen – en dus ook kinderen – gevormd zijn om te spelen en dus ook om spelend te leren. Ook legt Martens uit dat kinderen meer gemotiveerd zijn om te leren door spelen. 

Minimale ruimte voor spelen

Volgens Martens is er in het huidige onderwijs te weinig ruimte voor spelen. De vraag is of het huidige onderwijs op dezelfde manier ingericht zou worden, als we het opnieuw konden doen. Het huidige onderwijs heeft zijn vorm gekregen in de negentiende eeuw en daarna is geprobeerd het spelen te verplaatsen naar ´bijvakken´, zoals muziek, tekenen en gymnastiek. Het onderwijs is zich te veel gaan focussen op competitie, toetsen en afrekenen, met als gevolg: ernstige motivatieproblemen. 

Ieder mens een kunstenaar

Dat kennis noodzakelijk is, dat weerspreekt Martens niet. Er zijn nou eenmaal zaken die je op een efficiënte manier van je opvoeders leert, en van buiten. De vraag is alleen welke kennis en hoe je die kennis verkrijgt. Martens is ervan overtuigd dat spelen een grotere rol kan en moet spelen, gezien het feit dat spel diep in de mens zit en spelenderwijs de manier is waarop men leert. 

Jan Jaap Hubeek in gesprek met Rob Martens

In gesprek met Rob Martens, psycholoog en motivatie-onderzoeker, over zijn nieuwste boek ’We moeten spelen’. Het boek is een vurig pleidooi om in ons onderwijs ruimte en tijd te scheppen voor de verwondering, voor het speelse, voor het onvoorspelbare. Niet om het leren op te leuken, maar om in volle aandacht en engagement als lerend mens te verschijnen.