Festival van verbinding
Even uit de waan van de dag, terug naar de basis, en het enthousiasme voor onderwijs hervinden. Dat lijkt de motivatie van veel deelnemers aan het Onderwijs Innovatie Festival, dat plaatsvond op 24 mei 2022. Ze komen uit alle hoeken van het land, van Friesland, Brabant, de Randstad, noem maar op. En zelfs Curaçao is vertegenwoordigd met twee mbo-docenten, die speciaal voor de conferentie de oversteek maakten.
Samen sterker staan
Het doel van het eerste Onderwijs Innovatie Festival was van meet af aan helder, vertelt Remco Mostertman, oprichter van Onderwijscommunity en een van de initiatiefnemers van het festival. Kennis en ervaringen delen, elkaar inspireren en motiveren, allemaal vanuit het simpele idee dat je samen sterker staat dan alleen. Sinds twee jaar is Onderwijscommunity nu in de lucht, met een online platform waar onderwijsprofessionals kunnen ‘halen en brengen’ en evenementen waar je elkaar – na een lange coronaperiode, eindelijk weer fysiek – kunt ontmoeten.
Het landgoed van Spelderholt in Beekbergen is bij uitstek geschikt voor dit doel. Niet alleen vanwege de bosrijke omgeving die je direct in een staat van contemplatieve rust brengt zodra je het landgoed oploopt, maar ook vanwege de gedrevenheid van de leerlingen die hier worden opgeleid voor onder meer het hotel- en horecawezen, vertelt Mostertman. Twee van deze leerlingen, Tirza en Pepijn, beiden met Down, weten het publiek te betoveren met een enthousiaste toelichting op hun activiteiten op Spelderholt. En dan is de keynote spreker nog niet eens begonnen.
Technologie
Op het programma staan lezingen, workshops, rondetafelgesprekken en een ‘belevingsmarkt’, inclusief game waarmee awards gewonnen kunnen worden. Rens van der Vorst, docent en zelfverklaard technofilosoof, bijt de spits af met een keynote over de invloed op technologie op ons leven. Hij schreef onder andere het boek ‘Waarom je altijd wilt winnen van je navigatiesysteem’ (lees hier het interview met Rens van der Vorst in het Onderwijscommunity Magazine). Als hij in de lichte festivaltent ruim honderdvijftig deelnemers toespreekt, oogt hij volledig in zijn element.
Bij nieuwe technologie denken we vaak dat het bedoeld is om ons leven gemakkelijker te maken. Van der Vorst: ‘Maar ooit iemand tegengekomen die zei: “Ja, e-mail, dát heeft nu echt mijn werklast verlaagd”?’ Nee, nieuwe technologie is niet altijd een zegen. Sterker nog, je moet vaak op je hoede zijn dat de techniek niet gaat bepalen hoe je leeft en wat voor mens je bent, zegt van der Vorst. Zo konden we tijdens corona terugvallen op online mogelijkheden. Beter dan niets, maar of we daardoor altijd zo aandachtig luisterden naar elkaar als we in een fysieke ruimte hadden gedaan? Van der Vorst zit zelden op de eerste rij bij de introductie van nieuwe technologie, vertelt hij. ‘Ik ben vrij kritisch over technologie. Vernieuwing, daar sta ik achter. Maar technologie is daar niet altijd het antwoord op.’
Blended learning
Een sterke aftrap voor het festival. Na de keynote kunnen deelnemers bij twee achtereenvolgende sessies van workshops dan wel rondetafelgesprekken aanschuiven. Tijdens een workshop over blended learning door Fouad El Ghamarti van Brainstud/All You Can Learn gaan docenten in gesprek over de rol van technologie voor leren, van online toetsen tot digitale oefenprogramma’s. ‘Je hoeft als docent geen ict’er te zijn, maar je moet wel een beetje snappen wat er mogelijk is en hoe je technologie kunt inzetten’, zegt mbo-docent Tanja Peters. Al is het maar omdat het soms veel tijd kan schelen, denk aan een online kennistoets die direct de resultaten weergeeft. Maar de aanwezigen tonen zich ook sceptisch, bijvoorbeeld over de hoeveelheid aan online leermiddelen en platforms. Peters: ‘Geweldig dat het er allemaal is, maar soms krijg ik de indruk dat onze studenten zich door zóveel toepassingen heen moeten werken dat ze de leerdoelen uit het oog verliezen.’ Als docent moet je kortom soms sterk in je schoenen staan en duidelijke keuzes maken over wat je de klas voorschotelt.
Inrichting lokaal
Tijd om terug te keren naar de fysieke wereld: de workshop van mbo-docent en onderwijsadviseur Lotte van Egmond gaat het over het lokaal als instrument. Hoe staan de meubels? Is er voldoende licht? Welke kleur hebben de muren? Dit zijn geen onbeduidende vragen, benadrukt van Egmond. ‘De inrichting van een lokaal telt. Het is mijn ambitie om docenten hiervan bewust te maken en ze te helpen om hun lokaal in te zetten tijdens het onderwijs.’ Grootste doorn in het oog: de bus-opstelling. ‘In het merendeel van de lokalen staan de tafeltjes nog opgesteld in rijtjes, waarbij iedereen passief luistert naar de docent die voor het bord staat.’ Wil je activerend onderwijs, dan moet de inrichting meebewegen, aldus van Egmond.
Activerend onderwijs
Maar hoe? Deelnemers gaan aan de slag met Lego-blokjes om de ideale inrichting van hun lokaal te realiseren. Voor groepsopdrachten kunnen tafeltjes tegen elkaar aan geschoven worden. En een U-opstelling is uitermate geschikt voor een Lagerhuisdebat. Een van de deelnemers droomt verder: zij wil graag Fatboys in de klas. ‘Mijn studenten volgen een techniekopleiding en zitten veel achter hun laptop. Als ze af en toe in zo’n Fatboy mogen werken, zou dat de sfeer enorm ten goede komen.’ Ook statafels worden genoemd, schommels, zitballen, bureaus met wieltjes.
‘Deels kun je in je eentje aan de slag’, zegt van Egmond. Maar voor meer ingrijpende verandering kun je niet zonder je collega’s. ‘Activerend onderwijs is meer dan de meubels anders zetten, het gaat om een nieuwe mentaliteit.’ Praat dus met elkaar wat je eigenlijk met het onderwijs wilt bereiken en wat je daarvoor nodig hebt. ‘En de aanpassing van een lokaal hoeft niet duur te zijn.’ Moet de kleur van het lokaal anders? ‘Je koopt een pot verf, vraagt een stel studenten, en in een middag is het klaar.’
Belevingsmarkt
Inspiratie opdoen kan ook tijdens de belevingsmarkt. Deelnemers doen aan bewegend leren op het springveld van FuzeField. Ze proberen de VR-brillen uit van de opleiding Travel & Hospitality van ROC Amsterdam. En bij de stand van Code Qube krijgen ze te horen hoe je een eigen website kunt bouwen. Met de game van Seppo kun je ondertussen opdrachten maken en punten verdienen.
Studenten bij de stands vertellen hoe zij technologie in de klas ervaren. Zo zijn Marwa (20), Gamze (17) en Razan (26) enthousiast over de VR-brillen waarmee ze tijdens hun opleiding Travel & Hospitality opdrachten maken. Marwa: ‘Je komt in verschillende praktijksituaties en krijgt de vraag: hoe zou jij reageren? Je staat bijvoorbeeld achter een balie als er een overvaller binnenkomt. In de VR-omgeving komen er verschillende opties in beeld. Ga je in discussie? Loop je weg? Of blijf je rustig en geef je het geld?’. Razan: ‘Nadat je antwoord gegeven hebt, krijg je feedback van het programma.’ De studenten vinden het bijzonder om hun docenten op het festival te zien. Gamze: ‘Ook zij moeten leren.’
Podcasts
In de middag zijn er meer workshops en rondetafelgesprekken. Zo laat Mark Dekkers van het Summa College in Eindhoven zien dat podcasts niet alleen leuk en leerzaam kunnen zijn voor leerlingen en studenten, maar ook voor docenten Zelf maakt hij sinds enkele jaren een succesvolle podcast over luchtvaart, ‘Ready for Take-Off’, waarvoor hij onder meer luchtvaartprofessionals interviewt (lees hier het artikel dat Mark Dekkers schreef voor Onderwijscommunity). Zijn les: zorg dat je niet alleen leerlingen of studenten enthousiast maakt voor je vak, maar ook dat je zelf de schoonheid van je vak blijft zien.
Terug naar de basis
De afsluitende keynote is van docent Frank van den Ende, een van de organisatoren van het festival. Hij schreef het boek ‘Hereik de school’. Van den Ende: ‘Inspiratie opdoen is leuk, maar hoe zorg je dat je alle goede ideeën morgen niet alweer vergeten bent?’ Voordat je het weet, word je weer meegezogen in de waan van de dag. Maar zo hoeft het niet te zijn, aldus van den Ende. Echte onderwijsvernieuwing begint bij het gesprek met collega’s over wat jullie willen. Maak daar dus tijd voor. In zijn boek geeft van den Ende tips over hoe je dit gesprek in goede banen leidt.
Makkie, denk je misschien. Maar even die stap met collega’s terugzetten en reflecteren op het waarom en hoe, schiet er te vaak bij in, zegt van den Ende. Zo herinnert hij zich hoe het kinderdagverblijf van zijn dochter op een dag een moestuin liet aanleggen, terwijl op de hoek van de straat een kinderboerderij lag. ‘Die moestuin was na enkele maanden volledig overwoekerd.’ Kortom: vernieuwing hoeft niet altijd gepaard te gaan met grote omwentelingen, maar betekent soms dat je met elkaar bestaande mogelijkheden op een nieuwe manier gebruikt.
Onderwijs Innovatie Festival Awards
Het festival wordt afgesloten met de uitreiking van de festival-awards en een feestelijke borrel. Tijdens deze eerste editie van het festival zijn er maar liefst vier prijswinnaars: de Onderwijsgroep Tilburg krijgt namens Brainstud/All You Can Learn de Learning Award. Het Graafschap College ontvangt uit handen van de vertegenwoordigers van FuzeField de Vitaliteit Award. De Tech Award gaat naar Gilde Opleidingen, namens Code Qube.
En de grootste prijs, de Innovatie Award, wordt door Seppo uitgereikt aan ROC Amsterdam.
De docenten van deze instelling beschreven het beste wat volgens hen de belangrijkste voorwaarde is voor succesvolle vernieuwing, namelijk ‘pitbull behavior’. Eh, hoe? Bernie Matser, projectleider hybride leren en onderwijsinnovatie bij ROC Amsterdam, licht het toe: ‘Als je als team vanuit een bepaalde visie aan de slag gaat, komen er onvermijdelijk hindernissen op je pad. Laat je niet te snel uit het veld slaan.’ En met een knipoog: ‘Bijt je vast in je ambitie als een echte pitbull.’ En met die woorden is de borrel geopend.
