Het onderwijssysteem knelt en is duidelijk toe aan hervorming. Steeds meer lopen we tegen de grenzen aan. Kinderen vallen op en vallen uit. Professionals ervaren een enorme druk en stappen regelmatig al na enkele jaren weer uit het vak. Er verschijnen masterplannen en incidentele geldpotjes. Dat moet anders. Niet systeemgericht, maar mens- en wereldgericht.
Het is het onderwijssysteem dat wringt
School doet aan als een wedloop.
Daar zit ze. Samen met haar moeder. Op de ruime bank in hun huis aan de dijk. Ze is een lieve, pientere meid van 15 jaar, mooi om te zien. Sinds de zomer zit ze thuis, vertelt ze. Ze gaat niet meer naar school, want het gaat helemaal niet goed. Lange tijd gaat het eigenlijk al niet goed. Angstig is ze, en overspannen. Van de druk. De druk van het constant moeten voldoen aan wat van haar verwacht wordt.
Het verwart dit gevoelige meisje dat er op school zo weinig aandacht lijkt voor wie ‘zij’ is. Ze heeft het over protocollen die belangrijker lijken te zijn dan mensen. Over dat protocollen eigenlijk bedoeld zijn om te helpen. Dat het hulplijntjes zouden moeten zijn die je kunt aanpassen voor een persoon. Maar dat protocollen iets anders doen. Protocollen zorgen er vooral voor dat dingen niet kunnen. Een protocol voor alles wat niet kan… Ze zegt dat school vol zit met protocollen en dat leraren zo’n haast hebben. Ze vindt dat er zo weinig tijd is, omdat er zoveel stof doorheen moet voor de toets. Vaak wel drie toetsen in de week. Ze leert, omdat ze een goed punt moet halen. Maar de dag erop weet ze er niets meer van en gaat ze door naar de volgende toets. Ze vraagt zich hardop af wat het leren dan voor zin heeft. Waarvoor ze het dan eigenlijk doet.
Het lijkt alleen over prestatie te gaan
Ze vindt dat kinderen te vroeg keuzes moeten maken. Ze begrijpt niet dat het steeds alleen over presteren lijkt te gaan. Waarom is school zo weinig flexibel? En waarom ben je pas een goede leerling bent als je goede punten haalt?
Ze vertelt ook wat ze afgelopen jaar heeft geleerd. Vooral over zichzelf. Wie ze is en wat ze belangrijk vindt. Ze vertelt dat ze van schrijven geniet en haar trotse moeder zegt dat haar dochter zoveel in haar mars heeft. Ze houdt van projecten en is een eigen onderneming gestart. Twee zelfs. Eentje in wenskaarten. En eentje in sieraden en haar-accessoires. Maar straks moet ze weer naar school. Moeder en dochter vragen zich af hoe dat toch moet. Weer proberen om in het systeem te passen , zodat ze haar diploma kan halen op deze school? Of moeten ze een ander pad kiezen?
Wat een indruk maakt dit jonge mens. Als ik in de auto stap, voel ik haar kracht nog. Dit meisje is van grote betekenis voor onze wereld. Kon ze dat zelf toch maar eens zien. Je vraagt je toch af wat we doen in het onderwijs dat we jonge mensen het gevoel geven ‘niet oké’ te zijn… Ongelooflijk toch? En dan gaat mijn telefoon. Een oud-collega vraagt hoe het gaat. Het gesprek gaat wat op en neer. En dan… Nog geen kwartier na het vorige… Nog zo’n verhaal. Haar dochter. Een meisje van 16 jaar. Overspannen. Onder medische begeleiding. Het gaat niet goed. Vastgelopen op school. Vast in het systeem. Zó herkenbaar… Hoe dan?
Hoe dan? Dit kan toch niet de bedoeling zijn?
In het onderwijs werken ontzettend bevlogen professionals. Mensen die met hart en ziel voor die kinderen gaan. Hoe kan het toch zo mis gaan? Met zo veel kinderen? De verhalen komen bij bosjes. Dit is de derde in twee dagen. Gister ook een moeder die zich grote zorgen maakt om haar suïcidale 16-jarige dochter. Vol emotie vertelt ze. Over haar zorg. Haar angst dat het op een moment mis gaat. Over de hulp die ingeschakeld is. Over haar vertrouwen in haar bijzondere kind. Een lief en zacht meisje wat het goede wil doen in deze wereld. Een mooi mens. En bijzonder gevoelig. Zo’n rustig kind wat vroeger steeds naast de druktemaker van de groep werd gezet. Omdat zij ervoor kon zorgen dat het met zo’n kind wat beter ging. Omdat ze in staat is aan te voelen wat de ander nodig heeft. Maar zichzelf daarbij weg lijkt te cijferen. Steeds een beetje meer. Deze moeder vertelt dat het sluimerend is. Dat het eigenlijk al begon in groep 4. En dat je er als ouder zo verdrietig van wordt. Omdat je zo weinig kunt en je kind zoiets anders gunt.
Het is eigenlijk niet te bevatten. Er is geen professional die dit wil. Al die mensen die elke dag hun stinkende best doen. Werken zich het snot voor ogen. Echt waar. Zij willen gewoon dat het goed gaat met kinderen. Logisch ook. Daarvoor kies je dit vak. En er is uiteraard ook geen ouder of kind die dit wil. Niemand wil dat het ‘mis’ gaat met een kind. En toch gebeurt het.
Het onderwijssysteem wringt aan alle kanten. Punt.
In het onderwijssysteem dat we bedacht hebben vallen steeds meer kinderen op. En schrijnend genoeg vallen er ook steeds meer uit. Kijk eens naar het aantal thuiszitters. Uit het systeem geknald. Een systeem wat simpelweg niet past. Dat niet werkt. En als iets niet werkt moet je ermee stoppen. Zo eenvoudig is het. Stoppen en gaan doen wat wel werkt.
We kunnen elkaar daar gewoon bij helpen. Beginnen met professionals voldoende ruimte geven. En vertrouwen. En ons allemaal verantwoordelijk voelen. Systemen maak je immers samen. We kunnen leren van elkaar. Leerlingen van Meesters. Door het hele land vind je al scholen die het al ‘anders’ doen (zie deze scholen op de kaart).
En laten we tegen al die prachtige meiden en jongens zeggen: Het ligt niet aan jou! Jij bent niet stuk. Jij bent PRECIES GOED zoals je bent.
Het is het systeem dat niet deugt. En het systeem maken wij. Dus gaan we het passend maken. Voor jou. Dat doen we samen. Stap voor stap. Van binnenuit. Want vergeet nooit…
De wereld heeft JOU nodig. Precies jou, zoals jij bent!
Boek: Onderwijs van Binnenuit?
Hoe beweeg je van een knellend onderwijssysteem wat gericht is op ‘het gemiddelde’ naar boeiend onderwijs op maat voor iedereen? Het antwoord zit niet in de zoveelste verandering van buitenaf, maar roept om hervorming van binnenuit. Bestellen bij uitgeverij Instondo via deze link. Boek verwacht vanaf 24 november
Lees ook:
Ook Interessante Artikelen
Hoezo kansengelijkheid in het onderwijs?
Een nieuwe aanpak tegen het lerarentekort: lessen uit de Achterhoek
Bekijk nog meer
Artikelen & Blogs
Vacatures
Kalender Items
Boeken
WORD LID
Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.
PUBLICEER
Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.
1 reactie. Plaats een nieuwe
Mentale problemen van jongeren zijn toegenomen, meiden zijn daarbij oververtegenwoordigd. NRC van 13 sept jl: “Het cijfer dat meisjes in het voortgezet onderwijs aan hun leven geven is gedaald: van een 7,3 in 2017 naar een 6,7 in 2021.” Er zijn meer indicatoren die in deze richting wijzen. Ik herken het machteloze gevoel bij docenten en bij ouders dat Nicole beschrijft ook uit de praktijk.
Toch kun je hieruit niet de conclusie trekken dat het misgaat in het onderwijs. Correlatie impliceert nog geen causaliteit. Als je meiden uit volleybalverenigingen interviewt, krijg je waarschijnlijk hetzelfde te horen en dan kun je niet zeggen dat het aan de volleybal ligt. Dus niet: “het onderwijssysteem wringt aan alle kanten. Punt.” En het is natuurlijk prima als je “een ontzettend bevlogen professional” bent, zolang het maar niet leidt tot een fixed mindset.
De vraag is waar de oorzaken liggen wat we eraan kunnen doen. We kunnen veel doen, denk ik maar het onderwijs kan het niet (alleen) oplossen. De meeste onderwijs professionals uit de praktijk hebben daar wel goede ideeën over, denk ik. Laten we daarmee aan de slag gaan.
“De zeven kernprincipes van regeneratief onderwijs” (link in bovenstaand artikel) zijn wat mij betreft zeker geen deel van welke oplossing danook, ik denk dat ze het probleem verergeren. Van alleen een sympathiek klinkend marketingverhaal, doorspekt met onderwijsvernieuwersjargon, wordt niemand beter. Waar is de feitelijke onderbouwing?
Kennis wordt nog meer naar de achtergrond gedrongen en het moet allemaal maar leuk zijn. Dat een wikunde docent niet zoveel wiskunde kan is onbelangrijk, als hij of zij maar kan dansen en regelmatig schoolreisjes organiseert. Zo keer je de trend van de dalende leeropbrengst (lezen, rekenen) niet om.
Dat je leven beter wordt van “leuk” is in het algemeen niet waar. Harddrugs geven een tijdelijke extase maar ze zijn op de lange duur een stuk minder leuk. Dat je de fase van vallen en opstaan kunt overslaan als je wilt leren schaatsen is een illusie. In een wereld waarin jongeren worden bestookt met zoveel afleiding moet je ze ook leren om verleidingen te weerstaan. Dat hebben ze in hun leven hard nodig. Terzijde: leren schaatsen door vallen en opstaan is uiteindelijk heel erg leuk.