Inclusief onderwijs in ontwikkeling
Inclusief onderwijs kan vooralsnog beschouwd worden als een onderwijspraktijk in ontwikkeling, waarin men op schoolniveau met elkaar afspreekt dat diversiteit het uitgangspunt én het vertrekpunt is en dat men van en met elkaar leert hier vorm aan te geven, zodat elke leerling tot zijn recht komt en de kans krijgt de eigen unieke mogelijkheden optimaal te ontwikkelen (Claasen, De Bruïne, Schuman, Siemons & Van Velthooven, 2009). Inclusiever onderwijs heeft als stip op de horizon dat álle scholen klaarstaan voor leerlingen met een beperking.
Barrières wegnemen
De uitdaging aan scholen is, vanuit een heldere, doordachte en gedeelde visie, een meer inclusief onderwijsbeleid en praktijk te ontwikkelen waarin zij proberen de barrières die leerlingen belemmeren bij het leren, het zich ontwikkelen en het mee kunnen doen met leeftijdgenoten op te ruimen (Booth & Ainscow, 2015; Schuman, 2013).
Inclusief onderwijs is een onderwijsmodel waarin alle leerlingen, ongeacht hun achtergrond, bekwaamheden en beperkingen, samen in één klaslokaal worden onderwezen. Dit onderwijsmodel streeft naar het creëren van een omgeving waarin iedereen gelijke kansen krijgt en waar verschillen worden geaccepteerd en gevierd.
Eigen tempo
Het doel van inclusief onderwijs is om elk individu de kans te geven om te leren en te groeien op zijn eigen niveau en in zijn eigen tempo. Dit is een belangrijk doel, omdat het de kans vergroot dat elk individu zijn potentieel kan bereiken en kan bijdragen aan de samenleving. Inclusief onderwijs is dus niet alleen een morele verplichting, maar ook een economische noodzaak.
Een van de belangrijkste voordelen van inclusief onderwijs is dat het bijdraagt aan de ontwikkeling van een inclusieve en tolerante samenleving. Door verschillen te accepteren en te vieren, kunnen leerlingen leren om elkaar te respecteren en te waarderen, ongeacht hun achtergrond of bekwaamheden. Dit kan op zijn beurt leiden tot een samenleving waarin discriminatie en uitsluiting minder vaak voorkomen.
Prestatie bevorderend
Een ander voordeel van inclusief onderwijs is dat het bijdraagt aan de academische prestaties van alle leerlingen. Onderzoek toont aan dat leerlingen in inclusieve klassen betere academische resultaten behalen dan leerlingen in niet-inclusieve klassen (Salend, 2011). Dit komt omdat leerlingen in inclusieve klassen worden blootgesteld aan een breed scala aan leerstijlen en perspectieven, wat hun leerervaring verrijkt.
Extra ondersteuning, ook van de docent
Inclusief onderwijs is echter geen gemakkelijk proces en vereist aanzienlijke inspanningen van leraren, schoolleiders en beleidsmakers. Het vereist de implementatie van ondersteunende diensten en aanpassingen, zoals extra training voor leraren, individuele aandacht en aanpassingen aan lesmateriaal en curriculum.
Een van de uitdagingen bij het invoeren van inclusief onderwijs is dat sommige leerlingen extra ondersteuning nodig hebben, zoals individuele begeleiding of aangepast lesmateriaal. Dit vereist extra middelen en ondersteuning van schoolleiders en beleidsmakers. Het is echter belangrijk om te beseffen dat deze investeringen op de lange termijn zullen leiden tot betere academische resultaten en een inclusievere samenleving.
Inclusief onderwijs is dus een belangrijk model voor het creëren van een inclusieve en tolerante samenleving, waarin elk individu gelijke kansen krijgt om te leren en te groeien. Het biedt voordelen voor alle leerlingen en draagt bij aan de academische prestaties van alle betrokkenen. Hoewel het invoeren van inclusief onderwijs uitdagingen met zich meebrengt, zijn de voordelen op de lange termijn de inspanningen zeker waard.
Wat speelt er rond inclusiever onderwijs?
Naar inclusiever onderwijs
Naar inclusiever onderwijs (NIO) is een beweging, ambitie en visie richting inclusief onderwijs. Het streven is een onderwijssysteem waar alle kinderen zoveel mogelijk samen naar dezelfde school gaan. Dus ook leerlingen met een lichamelijke of verstandelijke beperking, ontwikkelingsachterstanden, gedrags- en emotionele problemen of specifieke leermoeilijkheden.
Waarom inclusiever onderwijs?
Het onderwijs is een weerspiegeling van de maatschappij, of zou dat moeten zijn. Het is een plek waar kinderen met verschillende kwaliteiten, achtergronden en behoeften elkaar tegenkomen en ontmoeten. In de praktijk vallen sommige doelgroepen echter nog te vaak buiten de boot. De beweging naar inclusiever onderwijs moet zorgen voor ‘thuisnabij’ en gezamenlijk onderwijs.
Inclusief en passend onderwijs
Sinds de komst van de Wet passend onderwijs in 2014 wordt in het onderwijs verplicht gewerkt aan passend onderwijs: alle leerlingen moeten een plek krijgen op een school die past bij hun kwaliteiten en mogelijkheden. Alle samenwerkende scholen in een regio bepalen samen wat er onder hun basisondersteuning passend onderwijs valt en zorgen samen voor een dekkend aanbod in de regio. Een kind gaat naar een gewone school als dat kan en naar het speciaal onderwijs als er intensieve begeleiding nodig is.
Het uitgangspunt van inclusief onderwijs is dat zoveel mogelijk leerlingen ‘thuisnabij’ naar dezelfde school gaan, en hier onderwijs, en waar nodig zorg, op maat krijgen. Het kabinet wil hier de komende vijftien jaar verder naar toewerken. Met alle betrokkenen wil het ministerie van OCW tot een ‘routekaart inclusief onderwijs’ komen.
Als het gaat om leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte is het streven om te komen tot ‘inclusievere onderwijsvoorzieningen waar kinderen met en zonder beperking of ziekte samen naar school gaan, met behoud van het speciaal onderwijs voor leerlingen die dit nodig hebben’.
Scholen voor speciaal onderwijs moeten zich uiteindelijk doorontwikkelen naar specialistische netwerken die hun expertise in reguliere scholen inzetten.
Routekaart inclusief onderwijs
Het ministerie van OCW werkt momenteel met verschillende partners aan een routekaart naar inclusief onderwijs. Deze routekaart zal bijdragen aan de realisatie van inclusiever onderwijs.
Bronnen:
Meer informatie:
Of kijk op de website van de PO-Raad, VO-raad externe link en de MBO-Raad.
Meesterwerk podcast serie:
- Inclusie op het MBO Hilversum – student perspectief
- Inclusief denken en doen op het MBO Hilversum
- Inclusie op het MBO Hilversum – corporate tribe door Danielle Braun
- Inclusie als antwoord op straatcultuur & jeugdcriminaliteit
