De leerwinst van zelfregulatie in de basisschoolleeftijd

Zelfregulatie

Daniel Schunk en collega’s vonden substantiële effecten bij leerlingen in groep 3 als je ze strategieën voor zelfregulerend leren expliciet aanleert. En dan met een training die kort en krachtig is. Zo scoren leerlingen niet alleen veel beter op een leestoets in vergelijking met een controlegroep die geen training kreeg. Zelfs een jaar nadat ze de training hadden gevolgd bleef de leesvaardigheid van de leerlingen in de experimentele groep ongekend hoog (zelfs nog een tikkeltje hoger). Aldus schreef Patrick Sins laatst op LinkedIn.

Zelfregulering, d.w.z. het vermogen om aandacht, emoties en impulsen te beheersen en met volharding individuele doelen na te streven, is geen vaardigheid die wij gewoonlijk met jonge kinderen associëren. De sluiting van scholen als gevolg van de pandemie en het toegenomen gebruik van digitale media door kinderen hebben echter aangetoond hoe belangrijk deze vaardigheden zijn, vooral voor kinderen. Zelfregulatie wordt door Kessels & Smit ook wel gedefinieerd als het vermogen om goede keuzes te maken uit de eigen gedragsmogelijkheden en deze gedragingen zelf of samen met anderen te realiseren, evalueren en verbeteren.

Uit studies blijkt dat mensen die als kind blijk gaven van zelfregulering, gemiddeld een hoger inkomen, een betere gezondheid en een grotere levenstevredenheid hebben. Ze tonen ook aan dat het vermogen tot zelfregulering al in de kindertijd gericht kan worden getraind. Hoe kan het trainen van zelfregulatievaardigheden worden geïntegreerd in de standaard basisschooldag zonder dat dit te veel onderwijstijd kost? Is het mogelijk om jonge leerlingen op een adequate manier een abstracte zelfregulatiestrategie aan te leren? Heeft het aanleren van dergelijke vaardigheden het potentieel om het onderwijssucces op lange termijn te verbeteren?

Zelfsturing en vaardigheden van zelfregulatie

Volgens van Noordt (2004)  is zelfsturing het proces van het vaststellen van de eigen identiteit, de waarden en de overtuigingen van een individu. Zelfregulerering is dan de mate waarin die te realiseren zijn in afstemming met de omgeving en gezien de persoonlijke kenmerken van een individu.

Vaardigheden die het zelfregulerend vermogen ondersteunen zijn:

• Het reguleren van gedachten, gevoelens, vermogens en gedrag.
• Het afstemmen. Dit is een belangrijke vaardigheid als het gaat om het samenwerken met de omgeving.
• Omgaan met feedback. Met jezelf reflecteren op feedback uit de omgeving.

Zelfregulatie verbetert zelfs met korte trainingseenheden

Een internationaal team van het departement economie van de Universiteit van Zürich (Zwitserland) en van de Johannes Gutenberg Universiteit Mainz (Duitsland) onderzocht deze vragen. Door middel van een gerandomiseerde gecontroleerde studie in basisscholen waarbij meer dan 500 brugklassers betrokken waren, kon het onderzoeksteam aantonen dat zelfs een korte trainingseenheid leidde tot een significante en duurzame verbetering van de zelfregulering. De training had niet alleen effect op het zelfregulerend vermogen; de kinderen hadden een jaar na de training een significant betere leesvaardigheid en een verbeterde aandacht voor onzorgvuldige fouten, en hadden ook aanzienlijk meer kans om drie jaar na de training te worden toegelaten tot een selectieve academische middelbare school (Gymnasium).

“Onze studie heeft aangetoond hoe de training van deze vaardigheid al vroeg expliciet kan worden ingebed in het basisonderwijs. Een toename van de zelfregulering stelt kinderen in staat meer verantwoordelijkheid voor hun eigen leren op zich te nemen en zelfstandig doelen te stellen en daar naartoe te werken”, aldus Ernst Fehr, hoogleraar aan het departement economie van de universiteit van Zürich. Volgens de laatste auteur kunnen de uitgebreide sleutelvaardigheden van kinderen, die van fundamenteel belang zijn voor een goed opleidingsniveau en een succesvol later leven, worden verbeterd dankzij de eenvoudige schaalbaarheid van het programma.

Gemakkelijk te integreren in het reguliere lesrooster

Op grond van eerdere praktijkervaringen ontwierpen de auteurs van de studie de trainingseenheden op een uiterst kosteneffectieve en tijdbesparende manier, zodat ze in elke basisschoolomgeving kunnen worden ingevoerd: de trainingseenheid duurde slechts vijf uur, en de leerkrachten namen deel aan een trainingssessie van drie uur en ontvingen volledig ontwikkeld lesmateriaal dat ze rechtstreeks in het reguliere lesrooster konden integreren.

De opleidingseenheden waren gebaseerd op de MCII-strategie (“Mentaal Contrasteren met Implementatie Intenties”), die reeds het onderwerp is geweest van uitstekende onderzoeken bij volwassenen en oudere leerlingen. De leerkrachten presenteerden de abstracte strategie op een speelse manier aan de hand van een prentenboek en het rolmodel van een hordenloper. In een eerste fase stelden de kinderen zich de positieve effecten van het bereiken van een doel voor. Ze stelden deze tegenover de hindernissen waarmee ze onderweg geconfronteerd zouden kunnen worden (“Mentaal Contrasteren”). De kinderen identificeerden vervolgens specifieke gedragingen om de hindernissen te overwinnen en ontwikkelden “wanneer-dan” plannen (“Implementatie Intentie”).

Positief effect op de samenleving

“Het bijzondere van onze studie zijn de langetermijneffecten die deze korte trainingseenheid kan hebben. Deze effecten komen het kind ten goede en worden in de loop van het leven van het kind op vele manieren overgedragen op de samenleving als geheel,” zegt eerste auteur Daniel Schunk, hoogleraar openbare en gedragseconomie aan de Johannes Gutenberg Universiteit Mainz. “Het feit dat vroege investeringen in dergelijke fundamentele vaardigheden niet alleen het kind, maar ook de samenleving ten goede komen, zou meer aandacht moeten krijgen in het onderwijsbeleid.”

Meer lezen:

• Liesbeth Breek: Executieve functies en het tienerbrein
• Patrick Sins via LinkedIn

Soms vind je een aanzienlijk effect en ja dan publiceer je dat gewoon in het toptijdschrift Nature. Daniel Schunk en collega’s vonden substantiële effecten bij leerlingen in groep 3 als je ze strategieën voor #zelfregulerend #leren expliciet aanleert. En dan met een training die kort en krachtig is. Zo scoren leerlingen niet alleen veel beter op een leestoets in vergelijking met een controlegroep die geen training kreeg. Zelfs een jaar nadat ze de training hadden gevolgd bleef de #leesvaardigheid van de leerlingen in de experimentele groep ongekend hoog (zelfs nog een tikkeltje hoger). En daar bleef het niet bij. Deze leerlingen kregen drie jaar daarna ook nog een hoger voorlopig #schooladvies. Een bizar effect als je leest dat de training slechts uit vijf lessen bestond. Wast een berg, kost een beetje dus weer. Tijdens de training leerden de kinderen over het wat, wanneer, waarom en het hoe van het stellen en nastreven van doelen en het overwinnen van obstakels. De vrolijke bal Hurdy legt het de kinderen uit – check het plaatje.

Openbare les #Hogeschool Rotterdam

Op 23 februari vindt de openbare les plaats van Patrick Sins, lector Leren aan Hogeschool Rotterdam. In deze openbare les werkt hij toe naar de onderzoeksagenda van zijn lectoraat, waarbij de aan het lectoraat verbonden expertisekring zichzelf één doel stelt: leraren en opleiders op basis van inzichten uit onderwijsonderzoek – evidence-informed dus – toe te rusten om hun leerlingen of studenten effectief te ondersteunen bij het ontwikkelen en activeren van zelfregulerend leren. Hieronder vertelt Patrick wat je kunt verwachten van zijn openbare les.