Schooltrauma en niet altijd passend onderwijs
Als het schoolsysteem wrikt voor het kind
- Marije Hofland: Schrijfster van ‘Een intense reis’. Bij Marije Hofland’s zoon Dani resulteerde onderprikkeling uiteindelijk in een schooltrauma en haar zoon kwam thuis te zitten. Over deze intense reis heeft ze een boek geschreven.
- Anton Horeweg: schrijft en geeft lezingen over gedragsproblemen, gedrags- en ontwikkelingsstoornissen vanuit bijna 40 jaar onderwijservaring, een Master SEN studie en veel, véél leeswerk. Hij benadert alles vanuit de vraag “Maar wat kan ik er nu mee in de klas?”
Schooltrauma en hoogbegaafdheid
In het gesprek gaan Marije en Anton dieper in op het verschijnsel van schooltrauma in de klas, al dan niet veroorzaakt door hoogbegaafdheid. Ingang voor het gesprek zijn de voorbeelden uit eigen ervaring van Marije met haar zoon die uiteindelijk zwaar gefrustreerd vastliep in het schoolsysteem waar hij niet gezien werd en waarin hij zich niet thuis voelde. De woede uitbarstingen waar deze frustratie toe leidden resulteerden weer in gevoelens van schuld en schaamte bij het kind zelf en verdere verwijdering van de groep.
Anton put uit zijn jarenlange ervaring en wetenschappelijke kennis om het proces te duiden en schetst een mogelijke insteek om veiligheid te bieden en het kind te helpen zich gezien te weten op school. Hoe kun je er als leerkracht mee omgaan. Wat kun je wel en ook niet verwachten en in welke tijdspanne moet je denken over het bijsturen of begeleiden van deze kinderen naar geborgenheid?
Mismatch herkennen
Op onze school is elk kind welkom. Logisch. Soms blijkt er tóch een mismatch tussen school(systeem) en kind. Dat is vaak niemands schuld. Vingerwijzen heeft geen zin. Samen (ouders, leraar, kind en eventueel zorgverlener) zoeken naar een oplossing wel. Want alle kinderen hebben leerrecht. Dit verhaal begint echter met (H)erkennen dat trauma en zeker schooltrauma bestaat, opdat leerkrachten zich bewuster zijn van de wijze waarop een passende schoolomgeving gecreëerd kan worden.
Veel van de gevoelige, intense kinderen die zich aanpassen op school, gooien hun opgekropte spanning er thuis uit. Sommige kinderen passen zich niet (meer) aan op school en de onderprikkeling uit zich in ‘lastig’ gedrag in de klas. Zijn al deze kinderen hoogbegaafd? Niet per sé en een officieel ‘label’ hoogbegaafdheid is ook niet altijd passend of nodig. Het belangrijkste is dat er aan de onderliggende behoeftes wordt voldaan en dat het kind gezien wordt en serieus genomen wordt, in al zijn of haar intensiteit.
Het belangrijkste is dat er aan de onderliggende behoeftes wordt voldaan
Als de behoefte achter het ‘lastige’ gedrag niet gezien wordt, kunnen er flinke problemen ontstaan. Misdiagnoses liggen op de loer, niet-passend onderwijs doordat leerhonger wordt gezien als ‘slechts’ de behoefte aan cognitieve uitdaging en waardoor de intensiteit van het kind niet wordt erkend.
Beluister de Podcast van: Anton Horeweg | Marije Hofland
Een intense reis
Een boekrecensie door Doortje Wüllschleger, Bestuurslid Choochem
Reis mee door de wereld van hoogbegaafdheid, intensiteit en schooltrauma. De intense reis is een ervaringsgericht boek. Het is beschreven vanuit het perspectief van een moeder waarvan haar zoon hoogbegaafd is. Ze beschrijft aan de hand van voorbeelden en een koppeling met de theorie, hoe hoogbegaafdheid zich kan uiten, waardoor het boek een herkenning is voor veel ouders van hoogbegaafde kinderen.
Op de juiste manier gezien worden maakt zo veel verschil!
Marije Hofland, moeder van Dani en auteur van ‘Een intense reis’
Deel 1 gaat over de betekenis van hoogbegaafd zijn. Dit deel is elke keer met voorbeelden uit het dagelijks leven beschreven wat de auteur tegenkomt als moeder en dit koppelt ze aan de theorie rondom hoogbegaafdheid. Hier komen de zijnskenmerken van hoogbegaafde kinderen tevens aan bod met de overexcitibilities van Dabrowski. Het woord Té is daar een mooi voorbeeld van. Daarbij beschrijft de auteur de asynchrone ontwikkeling, growth en fixed mindset en hoe belangrijk de autonomie is voor een kind met kenmerken van hoogbegaafdheid
Deel 2 beschrijft het naar school gaan als hoogbegaafde leerling. Hierin gaat de auteur eerst in op de executieve functies die opgesplitst worden in twee groepen:
(1) denkvaardigheden: ‘Planning en prioriteiten stellen’, ‘Organisatie’, ‘Timemanagement’, ‘Werkgeheugen’, ‘metacognitie’
(2) gedrag: ‘Reactie-inhibitie’, ‘Emotieregulatie’, ‘Volgehouden aandacht’, ‘Taakinitiatie’, ‘Flexibiliteit’, ‘Doelgericht doorzettingsvermogen’.
Vervolgens beschrijft de auteur het leren, automatiseren, het belang van peers, omgaan met autoriteit en rechtvaardigheidsgevoel. Hierin komen hele herkenbare dingen aan bod die velen van jullie zullen herkennen in het lesgeven aan deze leerlingen of als ouder. Het is in elk geval heel goed hiervan op de hoogte te zijn in de omgang met deze leerlingen.
Deel 3 beschrijft wanneer naar school gaan traumatisch wordt. Helaas is in ongeveer 1/3 van de hoogbegaafde doelgroep dit het geval. Hierin is nog echt werk te doen in het onderwijs en in de hulpverlening. Luisteren naar de ouders en het leeraanbod passend maken bij de behoefte van de leerling zou centraal moeten staan. De auteur beschrijft wat trauma is en wat er gebeurt in de hersenen om meer inzicht te krijgen. En een korte opsomming van diverse misdiagnoses worden er beschreven (meer daarover leest u in het boek van Webb in een andere recensie). Er staan veel tips in voor leerkrachten hoe er mee om te gaan, tips voor scholen en tips voor de ouder en het kind zelf.
Deel 4 gaat erover wat het met jou als ouders doet. Hoe en waar kun je hulp inschakelen, een stukje herkenbaarheid delen helpt al heel veel. Zoek elkaar op, krijg meer kennis over jezelf als ouder, sluit je aan bij een groep, zodat je meer inzicht krijgt in jezelf en je je eigen kind verder kunt helpen.
Meer weten & luisteren?
- Een intense reis – De podcast: In deze podcastserie gaat Marije Hofland in gesprek met diverse (ervarings) deskundigen over onderwerpen gerelateerd aan het boek “Een intense reis”. Door het delen van hun verhaal in combinatie met kennis en tips, probeert zij de reis (samen met haar gasten) makkelijker te maken voor andere ouders van (hoog)begaafde kinderen en leerkrachten.
- Anton Horeweg: serie gesprekken over hechtingsproblematiek in de klas
Ook Interessante Podcasts
Bekijk nog meer
Whitepaper arbeidsmarkt
Whitepaper digitale toepassing didactiek
Whitepaper Werkstress de baas
Whitepaper Hybride leeromgeving
Whitepaper maatschappij
Whitepaper onderwijsontwikkeling
Whitepaper effectief afstandsonderwijs
Whitepaper professionalisering
ICT-gebruik in het onderwijs
Artikelen & Blogs
Vacatures
Kalender Items
Boeken
WORD LID
Met Onderwijscommunity maken we het werkveld iedere dag een stukje beter en mooier. Meld je gratis aan als lid, maak verbinding, haal én breng kennis, maak je eigen ledenprofiel, connect met andere leden en meer.
PUBLICEER
Heb je een uniek en interessant artikel geschreven en denk je dat deze interessant kan zijn voor de leden van Onderwijscommunity? Stuur deze dan in via het formulier en wij gaan er mee aan de slag.