Hoe verbeteren we de toegankelijkheid en kwaliteit in po en vo?
Het gaat niet goed met het basis- en voortgezet onderwijs. Al twintig jaar nemen de schoolprestaties van Nederlandse kinderen af. Door een continu dalende kwaliteit blijft het Nederlands onderwijs steeds verder achter bij andere landen.
In 2021 verliet één op de vier kinderen in Nederland de basisschool laaggeletterd. Waren we in 2006 nog nummer vier van de OESO-landen, inmiddels zijn we afgezakt naar plaats zestien. De kwaliteitsverschillen tussen scholen nemen toe, wat kansenongelijkheid veroorzaakt. Die ongelijkheid wordt nog eens vergroot doordat schaduwonderwijs (dure private bijscholing) een miljoenenindustrie is geworden. Ook de coronacrisis draagt verder bij aan ongelijkheid: op het vmbo hebben leerlingen bijna een jaar achterstand opgelopen door schoolsluitingen, terwijl vwo-leerlingen slechts enkele weken achterstand opliepen.
De Nationale DenkTank 2021 wil helpen het tij te keren! Daarom zijn zij dit jaar aan de slag gegaan met de hoofdvraag: Hoe verbeteren we de toegankelijkheid en kwaliteit in po en vo?
Stichting de Nationale DenkTank organiseert elk jaar een Nationale DenkTank met twintig jonge academici vanuit verschillende studieachtergronden om een maatschappelijk probleem te lijf te gaan. De Nationale DenkTank’21 bijt zich dit jaar vast in het thema ‘De kwaliteit van onderwijs in Nederland’. Hoe dragen we bij aan een duurzame verbetering van de kwaliteit van en de kansengelijkheid binnen het primair en voortgezet onderwijs? Zie ook Over duurzame verbetering van het onderwijs, voor de opzet van het onderzoek en de 4 deelgebieden.
Uit onze analyses volgde een lijst met problemen in het onderwijs waar de 20 studenten van de Nationale DenkTank een verschil kunnen maken. Zij benoemen onder andere;
- het lerarentekort,
- een gebrek aan kennisdeling tussen scholen,
- kansenongelijkheid en
- te lage normen van de inspectie.
Op basis van deze lijst zijn ze tot 6 oplossingen gekomen.
1. Kansen Te Koop
Onze campagne ‘Kansen Te Koop – maar alleen voor rijke ouders’ richt zich op onderwijsongelijkheid. Met een breed gedragen petitie aan beleidsmakers zullen we oproepen tot structurele verandering en het verschil gaan maken. Doet u ook mee?
Wat we willen bereiken met onze campagne? Vooral mensen bewust maken van deze problematiek. Daarnaast willen we, zolang schaduwonderwijs bestaat en blijkbaar nodig is in een onderwijssysteem dat tekort schiet, dat ieder kind er toegang toe heeft. Dit willen we voor elkaar krijgen door zo veel mogelijk mensen een petitie te laten ondertekenen.
Deze petitie zal de aanleiding vormen voor beleidsmakers en bestuurders om rond de tafel te gaan en een plan te maken hoe ieder kind kan krijgen waar het recht op heeft: een gelijke kans in het onderwijs. Door de maatschappij te betrekken in onze campagne willen we rijke kansen creëren, niet voor dat ene kind op die ene school, maar voor ieder kind op iedere school.
2. Pas Op Gelijke Kansen
Gelijke kansen voor iedereen. Wij willen bijles toegankelijk maken voor kinderen uit gezinnen met een laag inkomen. Dit willen we doen door bijles te koppelen aan de pas die mensen met een laag inkomen in steden kunnen aanvragen. Daarmee krijgen kinderen uit deze gezinnen toegang tot bijles.
Stichting Leergeld schat dat er alleen al in Amsterdam 10.000 kinderen zijn die geen toegang hebben tot aanvullend onderwijs. Ook in andere steden, zoals Rotterdam en Den Haag, is dit een groot probleem. Kortom: juist de kinderen die de meeste ondersteuning nodig hebben, ontvangen deze ondersteuning niet. Onze oplossing is aanvullend op wat de gemeente middels de bestaande Sociale Basis-stichtingen bereikt. Voor scholen zorgt dit voor minder belasting doordat tijd en middelen worden bespaard.
3. Opleiding op Maat
Opleiding op Maat helpt academische lerarenopleidingen om jonge academici aan te trekken voor vakken in het voortgezet onderwijs met een lerarentekort. Te beginnen met een pilotgroep van examentrainers. Zo pakken we het lerarentekort aan. Een veelbelovende subgroep van jonge academici bestaat uit studenten die tijdens hun studie als bijbaan havo 5 en vwo 6 leerlingen voorbereiden op hun eindexamens. Deze studenten ontvangen training in didactische methodes en hebben ervaring in klassikaal lesgeven.
Analyses van de DenkTank laten zien dat als alle examentrainers na hun studie leraar worden, het lerarentekort tot 2029 is opgelost. Uit onderzoek van de DenkTank blijkt dat nu maar 10% van deze groep leraar wordt, terwijl 60% het leraarschap overweegt. Lerarenopleidingen bereiken deze studenten nu niet in hun communicatie. Bovendien bieden de meeste lerarenopleidingen niet de persoonlijke ontwikkelmogelijkheden waar deze jonge academici naar zoeken.
De oplossing bestaat uit twee onderdelen:
- ten eerste maken we universitaire lerarenopleidingen inhoudelijk aantrekkelijker door een persoonlijk ontwikkeltraject aan te bieden.
- Ten tweede gaan we academische lerarenopleidingen gericht promoten.
Met een goed georganiseerde matching en passende lerarenopleidingen kunnen we meer jonge academici, waaronder examentrainers, motiveren en helpen om leraar te worden.
4. WisselKracht
WisselKracht organiseert lokale uitwisselingen voor leraren die zich verder willen ontwikkelen door buiten de muren van hun eigen klaslokaal te kijken.
Uit onderzoek van de DenkTank blijkt dat momenteel een aanzienlijk deel van de leraren de ontwikkelingsmogelijkheden en arbeidsmobiliteit binnen hun beroep als ‘beperkt’ beschouwt – hetgeen een negatieve invloed heeft op het behouden van voldoende leraren in het onderwijs. Uit onze gesprekken met leraren is naar voren gekomen dat een dergelijk uitwisselingsprogramma aansluit op de behoefte aan meer variatie in hun loopbaan en de aantrekkelijkheid van het beroep vergroot. Het vergroten van kennisdeling tussen scholen levert een belangrijke bijdrage aan het vooruithelpen van het Nederlandse onderwijssysteem en de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs.
5. Het LerarenBeraad
Het LerarenBeraad herstelt de fundamentele dialoog in het onderwijsveld. Dit burgerberaad voor onderwijsprofessionals brengt belanghebbenden bij elkaar. Zo kunnen leraren en anderen in het veld meepraten en meebepalen over de onderwijsproblematiek van nu!
- Belang overstijgend tot oplossingen komen: Door het opzoeken van het gemeenschappelijk belang kunnen onderwijspartijen over de individuele belangen heen stappen om gezamenlijk vraagstukken op te lossen.
- De leraar een stem geven. Het LerarenBeraad geeft de leraar een constructieve en inhoudelijke stem in de gesprekken.
- Bottom-up urgentie creëren. Het LerarenBeraad kan bijdragen aan het creëren van urgentie voor vraagstukken die zo snel mogelijk om aandacht en actie vragen.
6. Kwaliteit In-zicht
Hoe kan het dat ons lees-, taal- en rekenniveau keldert, internationaal gezien, terwijl de meeste scholen wel de niveaus halen die wij van ze verwachten? Waarom worden ‘zeer zwakke’ scholen effectiever geholpen dan de drie keer zo veel ‘onvoldoende’ scholen? De volgende beleidsvisie brengt kwaliteit in-zicht.
Wij presenteren een beleidsvisie met concrete handvatten om het huidige beleid te hervormen.
- Besluit tot een verandering in de Regeling leerresultaten Primair Onderwijs zodat de inspectie niet het gemiddelde van taal, lezen en rekenen controleert, maar de drie onderdelen individueel.
- Laat ‘onvoldoende’ scorende scholen met dezelfde effectiviteit en urgentie verbeteren als ‘zeer zwakke’ scholen.
- Herzie het niveau van de leesvaardigheidsnorm, omdat dit op bijna alle scholen te gemakkelijk wordt gehaald, maar Nederland in internationale context hierop hard daalt.
- Voeg een groei-indicator toe aan het toetsingskader van de inspectie. Naast het toetsen op de resultaten van leerlingen, moet ook de meerwaarde van een school formeel meegenomen worden.
Wij verwachten de volgende impact per oplossing:
- Door op de drie individuele onderdelen te controleren verwachten wij meer aandacht voor rekenen en taal op scholen die deze normen nu niet halen.
- Door alle ‘onvoldoende’ gelabelde scholen een effectief verbetertraject te laten doorlopen, waarborgen we op meer dan 100 scholen en voor meer dan 19.000 leerlingen de kwaliteit van onderwijs.
- Door het inhoudelijk niveau van leesvaardigheid te verhogen verwachten wij meer van scholen op het gebied van leesvaardigheid en blijven we internationaal bij.
- Door een groei-indicator toe te voegen, is er formele waardering voor scholen met een complexe leerlingenpopulatie die hun kinderen veel laten groeien. Daarnaast stimuleren we hiermee ook dat scholen met een minder complexe leerlingenpopulatie hun leerlingen harder laten groeien.
Jouw medewerking is gewenst
Elke oplossing kent een concreet plan van aanpak waar medewerking van het onderwijsveld en gemeenten onmisbaar zijn. Bekijk het hele rapport voor de acties waarin samenwerking met jouw als betrokken burger en ouder, docent, schoolleider, of wethouder gewenst is. Elke oplossing vraagt om specifieke samenwerking en kent een eigen contactpersoon om dit aan te gaan.
Bron:
Nationale DenkTank 2021: ‘Op zoek naar Onderwijsheid. Eindrapport
De Oplossingslancering is terug te kijken via YouTube.
