‘Onderwijs is zoveel meer dan die kernvaardigheden’
Alarm! Nederland is wéér gedaald in de internationale onderwijsrankings. Gezakt van de 15e naar de 26e plaats in het PISA-onderzoek naar leesvaardigheid onder 15-jarigen. En in de PIRLS scoren onze kinderen van 10 jaar op lezen lager dan Polen en Bulgarije. Als wij het slechter doen dan anderen: dán hebben we een onderwijscrisis.
Nu is er zeker sprake van een lerarentekort, kansenongelijkheid, te grote klassen en van zwalkend beleid: de problemen in het Nederlandse onderwijs zijn weldegelijk groot. Hadden we maar beter naar de leraren moeten luisteren, vinden onderwijskundigen Lourens van Haaften en Klaas van Veen van de RUG. Delen uit een interview met de beide heren in het Dagblad van het Noorden lees je hier.
Het hele interview ‘Luister dan ook eens naar de leraar: het is juist níet de politiek die de crisis in het onderwijs kan oplossen’ lees je in het Dagblad van het Noorden. Interview door Maaike Borst.
Valse belofte van objectiviteit
,,Die internationale testen doen een valse belofte van objectiviteit”, zegt onderwijshistoricus Lourens van Haaften. ,,Je kunt verschillende onderwijssystemen moeilijk vergelijken. Maar het zijn wel die onderzoeken die het publieke debat sturen.”
Systeem voor de massa
Begrijp hem niet verkeerd: Van Veen vindt dat er wel degelijk grote problemen in het onderwijs spelen. Alleen worden die volgens hem niet veroorzaakt door de scholen of de leraren, maar door het systeem. Onderwijs is ingericht voor de massa: de indelingen in leerjaren en vakken, dezelfde toetsen voor iedereen, te grote klassen, alles om het maar betaalbaar te houden.
Onderwijs zou moeten draaien om begeleiding van het leerproces van elk kind […]
,,Onderwijs zou moeten draaien om begeleiding van het leerproces van elk kind, maar maatwerk is in dit systeem bijna onmogelijk. Dus daalt het niveau en neemt de kansenongelijkheid toe. Het merendeel van de leerlingen redt zich nog steeds wel, maar je haalt niet het beste uit ze.”
Van Haaften: ,,Die tests zijn slechte raadgevers gebleken die vooral gebruikt worden om bestaande politieke agenda’s erdoor te drukken. Mijn pleidooi zou zijn: luister naar leraren en bestuurders, vernauw het niet tot rapporten. Die gaan alleen over de basisvaardigheden en dat is verduisterend.”
Ook de huidige minister van onderwijs Dennis Wiersma richt zich volgens Van Veen veel te veel op die basisvaardigheden taal en rekenen. ,,Onderwijs is zoveel meer dan dat.” Hij ziet de constante politieke bemoeienis als een van de grote problemen in de ontwikkeling van het Nederlandse onderwijs.
‘Hoe wij leren is een mysterie’
Doe het maar eens, zou Van Veen politici willen uitdagen. Ga maar eens dag in dag uit die ongelooflijk ingewikkelde interactie aan die lesgeven is. ,,Hoe wij leren is een mysterie. Dat werkt niet gewoon 1 op 1. Er spelen zoveel factoren een rol. De omgeving, omstandigheden, de achtergrond van leerlingen. Soms hebben kinderen van alles hebben meegemaakt voordat ze de klas in komen. Nou, dan heb je echt niet genoeg aan een de ‘effectieve rekenmethode’ die het ministerie aanbeveelt.”
Voor lesgeven bestaat geen wetenschappelijke methode. Het is een raadsel hoe het werkt, maar toch werkt het. Juist omdat het mensenwerk is, moet je de mensen die het doen ook de ruimte geven.”
Goed onderwijs kost heel veel geld
Leraren de ruimte geven. Dat klinkt mooi, maar daarvoor zijn kleinere klassen nodig en meer mankracht. Dat kost geld. Met de NPO-subsidie, de miljardeninvestering in het onderwijs na de coronapandemie, konden scholen dat tijdelijk financieren. ,,Nu valt dat weer weg”, zegt Van Veen. ,,Bij ons zou dat betekenen dat we nu op elk van de twaalf scholen drie volledige leerkracht-banen moeten schrappen. Gelukkig hebben we reserves, en die gaan we inzetten, maar als er geen structurele investering komt weet ik in de toekomst niet hoe dat verder moet. Ja, we kunnen de klassen nog groter maken dan dertig kinderen.”
Van Veen: ,,Mijn kinderen krijgen van huis uit veel mee, die redden zich wel. Het zijn de kinderen die met een achterstand binnenkomen in dit onderwijssysteem die me zorgen baren. Dat maak je niet snel meer goed.”
Lees het hele interview op: Dagblad van het Noorden
De publieksacademie
De publieksacademie sociale wetenschappen is een samenwerking tussen de faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen en Dagblad van het Noorden. De aflevering over de onderwijscrisis met Lourens van Haaften en Klaas van Veen is op 20 juni in Forum Groningen. Toegang is gratis, kaarten reserveren kan hier: www.rug.nl/gmw/publieksacademie. Op de website is ook een livestream van de publieksacademie te volgen en wellicht een registratie terug te zien.
