Een goed schoolklimaat en eigen houding
Onderwijsprofessionals benutten inzichten uit onderzoek gemakkelijker als bepaalde condities in hun school aanwezig zijn, waaronder een structuur voor kennisbenutting en onderzoekscultuur. De eigen houding en vaardigheden van onderwijsprofessionals spelen ook een rol, maar hoe deze tot uiting komen is afhankelijk van genoemde schoolcontext. Er zijn sterke aanwijzingen dat kennisbenutting gemakkelijker is voor onderwijsprofessionals als zij zelf kennis co-creëren en als ze een wederkerige gelijkwaardige relatie hebben met onderwijsonderzoekers.
5 Organisatorische aspecten
#1. Structuur voor kennisbenutting
Een goede structuur voor kennisbenutting inclusief tijd, geld en een heldere agenda werken bevorderend (Van Schaik et al., 2018). Tijd voor kennisbenutting dient niet
bovenop iemands rooster te komen maar in plaats van andere taken (Van Schaik et al., 2018).
Op het moment dat er structuren zijn waarin docenten moeten praten over onderzoek en kennisbenutting, zal onderzoek vaker benut worden.
#2. Onderzoekscultuur
Een onderzoekscultuur bevordert het benutten van kennis uit onderzoek. In een organisatie waarin men waarde hecht aan kennis uit onderzoek, zal deze kennis ook
vaker gebruikt worden. Uit focusgroepsinterviews met schoolleiders blijkt dat een open cultuur waarin onderwijsprofessionals zich veilig voelen om feedback aan elkaar te geven een belangrijke voorwaarde is voor deze onderzoekscultuur (Ros & Van den Bergh, 2018).
Uit interviews met docenten blijkt dat docenten samenwerken met andere collega’s belangrijk vinden voor onderzoeksmatig werken. Die samenwerking wordt volgens deze docenten soms bemoeilijkt als andere collega’s niet de benodigde vaardigheden en kennis voor onderzoeksmatig werken bezitten (Baan et al., 2020).
#3. Co-creatie van kennis
Er zijn sterke aanwijzingen dat docenten kennis vaker benutten als zij deelnemen aan een wederkerige relatie, waarbij onderwijs en onderzoek als gelijkwaardige partners
worden gezien en onderzoekers en docenten samen optrekken om kennis te construeren en te delen (Nijland et al., 2017; Van Schaik et al., 2018).
Structurele samenwerking tussen onderwijs en onderzoeksinstellingen lijkt bevorderlijk. (Van Schaik et al., 2018). Zo beargumenteren Castelijns en Vermeulen (2017) dat onderzoekers en onderwijsmedewerkers samen zouden moeten nadenken over hoe de opgedane onderzoekskennis kan worden vertaald naar een specifieke context (co-constructie, dus niet zendend vanuit de wetenschap).
Voor docenten is vertrouwen een belangrijk aspect. (Nijland et al., 2017). Als docenten meer samenwerken met onderzoekers, zal er mogelijk een sociale band ontstaan, waardoor docenten de kennis van onderzoek meer vertrouwen en benutten.
#4. Rol van schoolleider
De schoolleider heeft een essentiële rol in het creëren van structuur en het faciliteren van cultuur door het actief promoten van kennisbenutting en het creëren van een positief
klimaat voor het gebruik van onderzoek (Nijland et al., 2017; Van Schaik et al., 2018).
Schoolleiders kunnen zelf het goede voorbeeld geven hoe kennis uit onderzoek benut kan worden, en ze kunnen anderen bijstaan en coachen over hoe kennis benut kan worden
ten behoeve van het onderwijs (Brown & Zhang, 2017). Ros & Van den Berg (2018) geven bijvoorbeeld aan dat een schoolleider zelf onderzoeksmatig gedrag kan
vertonen, en kan stimuleren dat onderzoekresultaten worden gedeeld door dit op een structurele manier in te bouwen in werkoverleggen en studiedagen. De schoolleider kan docenten ook vragen naar een (onderzoeksmatige) onderbouwing van voorstellen tot onderwijsverbetering.
#5. Capaciteit en expertise in het team in school
Capaciteit en expertise in het team in school omtrent kennisbenutting en kennisverspreiding bevordert kennisbenutting. Onderwijsprofessionals dienen kennis te
hebben “van manieren om anderen te betrekken in een dialoog die gericht is op gezamenlijke kennisconstructie” (Schenke et al., 2019, p. 115). Bijvoorbeeld aan de hand van een gezamenlijk op te stellen communicatieplan.
5 x Individuele eigenschappen:
#1. Vaardigheden
Onderwijsprofessionals hebben niet altijd de vaardigheden om onderzoek te evalueren en resultaten en inzichten uit onderzoek te vertalen naar hun onderwijspraktijk. Het gaat
hier om het vinden, begrijpen, evalueren van onderzoek en onderzoek vertalen naar de eigen praktijksituatie. Het heeft niet alleen betrekking op letterlijke toegang tot de
onderzoeksresultaten en het kunnen vinden van de relevante literatuur; onderwijsprofessionals moeten het onderzoek ook zien te begrijpen en toe kunnen passen in hun eigen werksituatie (Nijland et al., 2017; Van Schaik et al., 2018).
Docenten zijn echter niet altijd in staat om onderzoek te vinden en de resultaten hiervan kritisch te evalueren. Hoe onderzoek wordt gepresenteerd en de aard van de wetenschap spelen hierbij een rol. Onderzoeksresultaten zijn niet altijd zonder meer begrijpelijk voor praktijkprofessionals. Er wordt vaak gebruik gemaakt van jargon en ze zijn vaak niet in de moedertaal van docenten geschreven (Nijland et al., 2017; Van Schaik et al., 2018).
Wetenschappelijk onderzoek geeft vaak geen concrete aanbevelingen voor de praktijk en vragen sluiten niet per se aan bij de praktijk (Ros & Van den Bergh, 2018; Van Schaik et al., 2018).
Verschillende docenten prefereren het spreken met iemand – onderzoeker of collega – of het lezen van een boek boven het lezen van een onderzoeksrapport. Docenten
beargumenteren dat ze in interactie met deze collega of vanuit een boek de onderzoeksresultaten met meer zekerheid kunnen vertalen naar hun eigen specifieke context (Joram et al., 2020).
#2. Ervaring met onderzoek
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat docenten die ervaring hebben met onderzoek, onderzoek vaker benutten. Onderwijsprofessionals die een master hebben afgerond of
zelf onderzoek hebben gedaan refereren vaker naar (hun eigen) onderzoek in een subsidieaanvraag (Malin et al., 2019).
Als docenten zelf onderzoek uitvoeren, benutten zij de inzichten uit hun onderzoek in hun eigen praktijk en voor schoolontwikkeling. Dit gebeurt echter alleen als zij voldoende
steun vanuit hun schoolleiding ervaren en er een structuur en cultuur is die dit ondersteunt (Schenke et al., 2019; Van der Steen & Peters, 2014).
Door hun sterkere onderzoekende houding zouden masteropgeleide docenten als ambassadeurs kunnen optreden (Ros & Van den Bergh, 2018). Uit een eerder antwoord
van de Kennisrotonde (2019) blijkt dat masteropgeleiden een actieve rol zouden kunnen spelen in onderwijsontwikkeling, mits ze daarin ondersteund worden.
Docenten zetten dat wat ze geleerd hebben over onderzoek doen nog beperkt om naar onderzoekend handelen in de onderwijspraktijk. Docenten geven zelf aan dat het hen zou
helpen om in professionaliseringstrajecten meer handvatten te krijgen die gericht zijn op hoe onderzoek ingebed kan worden in de dagelijkse praktijk (Van der Steen & Peters,
2014).
#3. Houding
Zowel een onderzoekende houding als een positieve houding ten opzichte van de wetenschap bevordert kennisbenutting. Docenten met een algemene houding van
openheid en nieuwsgierigheid en kennis op willen doen, ongeacht waar deze kennis vandaan komt, benutten kennis vaker (Nijland et al., 2017). Negatieve houdingen ten opzichte van toegankelijkheid en toepasbaarheid van onderzoek belemmeren kennisbenutting (Nijland et al., 2017; Van Schaik et al., 2018). Als docenten ervaren dat ze onderzoek niet kunnen gebruiken en toepassen, belemmert dit kennisbenutting.
Sommige docenten geven bijvoorbeeld aan dat ze onderzoek te ver weg vinden staan van hun eigen onderwijspraktijk, dat onderzoek niet relevant is en dat wetenschap niet aanhaakt op de dagelijkse problemen waar ze voor staan. Sommige docenten vinden resultaten uit onderzoek minder betrouwbaar en bruikbaar dan informatie van hun collega’s (Nijland et al., 2017; Van Schaik et al., 2018).
#4. Ervaren relevantie en verbondenheid
Als onderwijsprofessionals zich verbonden voelen met het onderwerp van het onderzoek en de relevantie ervan inzien, benutten zij dit gemakkelijker. Onderzoek is een middel
om bijvoorbeeld onderwijsverbetering in gang te zetten. Door het relateren van onderzoek aan schoolontwikkeling, en de vraagstukken waarmee een school en docent
worstelt, kan onderzoek ook rekenen op meer draagvlak vanuit de onderwijsprofessionals. Docenten worden enthousiaster over onderzoeksmatig werken als ze de link met onderwijsverbetering zien (Ros & Van den Bergh, 2018). Docentonderzoek wordt beter benut als het thema aanhaakt bij thema’s die in de organisatie en bij de docenten zelf spelen (Schenke et al., 2019).
#5. Self-efficacy
Niet alleen vaardigheden zelf, maar ook het vertrouwen in deze vaardigheden is van belang. Zowel op individueel als op teamniveau is self-efficacy belangrijk voor
professioneel werken, en daarmee ook voor onderzoeksmatig werken. Dat wil zeggen, schoolleiders en docenten moeten het geloof en vertrouwen hebben dat ze zelf
onderzoeksmatig kunnen werken en docenten dat hun team (collectief) onderzoeksmatig kan werken (Uiterwijk-Luijk, 2017). Hoewel onderzoeksmatig werken breder wordt
opgevat dan het benutten van onderzoekskennis, zou ook self-efficacy een rol kunnen spelen bij het benutten van onderzoeksresultaten.
