Ieder Talent Telt: de vele factoren van kansenongelijkheid

Complex geheel

Er er is niet echt één duidelijke verklarende factor voor het begrip kansenongelijkheid en het lijkt eerder eigenlijk een soort woud aan factoren die je kansen beïnvloeden. Het zit op het niveau van het gezin waarin je geboren wordt, een wijk waarin je woont, het onderwijs zelf speelt dus een rol, en als we bijvoorbeeld kijken naar dat punt van het vinden van stages, racisme, wat daarbij komt kijken, dan speelt het dus ook op het niveau van de samenleving als geheel.

Jelle Jolles; “Werken aan kansenongelijkheid in het onderwijs betekent: heb aandacht voor de persoonlijke biografie van de leerling en diens eerder levens- en leerervaringen. Dan moet het mogelijk zijn de stoplichten van kleur te veranderen (ontplooingskansen – red.).”

[In de podcast komen nog andere sprekers en factoren aan bod. De redactie van Onderwijscommunity heeft er in deze voor gekozen de factor van het individuele niveau uit te lichten.]

Zelfregulatie

Daarnaast is het niveau van het kind of de jongere zelf natuurlijk belangrijk. Wat maakt nou dat iemand meer of minder kansrijk is op het niveau van het individu? Welke vaardigheden moet je over beschikken? Wat moet je kunnen? Welke competenties moet je hebben?

Jelle Jolles zegt hierover; “Een ongelooflijk belangrijk uitgangspunt is dat ieder mens nieuwsgierig is en dat ieder mens ondernemend is en dat die geïnteresseerd is in zijn omgeving. Dat geldt voor baby’s, voor peuters, voor kleuters, voor kinderen, voor jeugdigen, voor volwassenen en ouderen. Je kunt je namelijk niet in deze samenleving staande houden als je niet nieuwsgierig bent. Dat betekent een belangrijke competentievaardigheid om te slagen in het leven is kunnen kiezen. Kunnen selecteren dit wel, dat niet. Een beslissing kunnen nemen, ook evalueren bij jezelf. Van heb ik dat nou eigenlijk goed gedaan gisteren? Of vorig jaar? Zou ik dan niet beter kunnen doen en op grond van de oordeel van wat er met je gebeurt, je zelfregulatie, je gedrag kunnen veranderen. [… .] Dus je leer- en leefomgeving die zijn erg bepalend voor hoe goed je hierin wordt.” De combinatie van genetische input in samenspel met de omgevingsfactoren is dus zeker een belangrijke bepalende factor.

Vijf niveaus spelen mee. Het niveau van de samenleving, de wijk waarin je woont, de school waarop je zit, het gezin waar je uitkomt en uiteindelijk ook je individuele capaciteiten. Dit laatste is dus ook weer onlosmakelijk verbonden met je omgeving. Ja, je krijg vanuit je genen potentie mee, maar het is toch vooral de omgeving die de doorslag geeft in hoeverre je die potentie kan benutten. Het gezin waarin je opgroeit is daarbij enorm bepalend want hoe eerder, hoe jonger je die rijke prikkels krijgt, hoe eerder die Learning Loop gaat draaien, hoe meer je dat zelfversterkende effect krijgt wat Bastian zelf-productiviteit en dynamische complementariteit noemde.

De volgende aflevering kijkt op het niveau van het gezin. Allard gaat onder andere naar wethouder Jordy Clemens in Heerlen en naar Abdelhamid Idrissi van Studiezalen in Amsterdam. Hoe belangrijk is het dat ouders taal en kennis kunnen overbrengen. Welke impact hebben geldzorgen? En hoe belangrijk is
goede voeding? Je hoort het in de volgende aflevering van Ieder Talent Telt.

In deze aflevering hoor je:

Je hoort deze aflevering:

– Bastian Ravesteijn, universitair docent toepaste economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, over de mede door hem ontwikkelde website kansenkaart.nl.

– Yvonne Stegen, directrice Kindcentrum Manjefiek in Maastricht, over de impact van het opgroeien in een eenoudergezin,

– Inge de Wolf, directeur van de Academische Werkplaats Onderwijskwaliteit, een onderzoeksnetwerk van scholen, wetenschappers en inspecteurs. Ook werkt Inge als strategisch inspecteur bij de onderwijsinspectie en is zij hoogleraar aan de Universiteit Maastricht. Inge vertelt over hoe het staat met kansengelijkheid in Nederland.

– Jelle Jolles is hoogleraar Neuropsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en leidt het Centrum Brein & Leren. Hij is expert op het gebied van ontwikkeling en ontplooiing van jeugdigen en om het cognitief presteren bij volwassenen en ouderen. Hij is auteur van onder meer ‘Het Tienerbrein’ en ‘Leer je kind kennen’.

– Ahmed Marcouch, burgemeester van Arnhem. Voormalig Kamerlid en stadsdeelvoorzitter Amsterdam-Slotervaart. Ahmed vertelt over hoe kansengelijkheid ook onlosmakelijk verbonden in met armoede.

Meer weten:

Bastiaan Ravesteijn praat over ongelijke kansen in Studio Erasmus (Zorg & Sociaalweb)
De leraar als motor van talentontwikkeling (Tienerbrein Onderwijs)
Hoe goed je bent op school hangt samen met je zelfregulatie (Jelle Jolles)
Kansenkaart (mede ontwikkeld door Bastian Ravesteijn)