Onderwijs ambities en uitdagingen voor een stad als Amsterdam

“Kansenongelijkheid niet accepteren”

Interview met Marjolein Moorman in De Omwenteling 2022 over rechtvaardigheid, via Nederlands Centrum Jeugdgezondheid.  De redactie van Onderwijscommunity voegt graag een paar citaten toe aan de podcast opnamen. 

Ruimte voor ontplooiing

Hoe kunnen deze jongeren meer voor zichzelf opkomen en emanciperen?

Ik vind echt dat jongeren meer ruimte moeten krijgen om zich te ontplooien en te ontwikkelen. We vragen zoveel van onze kinderen. Heb vertrouwen in je
kind. Ouders zijn bang dat hun kinderen in brede brugklassen afzakken, maar intelligentie kan je niet verliezen.”

Volgens Moorman kan Nederland een voorbeeld nemen aan Denemarken. Ze prijst het Deense systeem van toegankelijke kinderopvang, brede talentontwikkeling en selectie op zestienjarige leeftijd. Met als gevolg minder ongelijkheid en met prestaties die even goed zijn. Moorman is een van de bekendste
pleitbezorgers van brede brugklassen. En van de basis op orde krijgen, wat niet makkelijk is met het lerarentekort. Want de kloof ontstaat al heel vroeg en vergroot zich binnen het onderwijs. Het onderwijs dat iets heeft van een sjoelbak, schrijft ze in haar boek. Daarin is ze ook eerlijk over haar eigen worsteling bij
het kiezen van een school voor haar dochters.

(In de podcast, van juni ’23 geeft Marjolein aan dat een van haar dochters met een categoraal vwo advies naar een school met een brede brugklas ging en vervolgens naar vwo 4 doorstroomde- red.)

Strijdbaar

Hoewel kansenongelijkheid in het onderwijs een hardnekkig probleem is, geeft Moorman niet snel op. Dat zit hem misschien ook in de woorden die ze gebruikt. Gisteren sprak ze nog met het netwerk van ‘kan wel’-scholen. “In het Onderwijs Netwerk Amsterdam delen we wat wel werkt. Het is fantastisch om te zien dat als je als wethouder ruimte kunt geven, dat het scholen lukt met die brede brugklassen of met het verbeteren van het leesonderwijs. Die scholen kunnen weer andere scholen inspireren. Het gaat niet om elk kind op de havo of het vwo te krijgen. Dat is geen gelijkheid. Het gaat om je talenten ontwikkelen en ontplooien.”

Het buiten de gebaande paden bewegen is belangrijk voor Moorman. Over veel oplossingen gaat ze als lokale wethouder niet. De macht voor de aanpak van armoede en schulden ligt bij de ministeries. De aanpak van ongelijkheid in het onderwijs ligt grotendeels bij de verantwoordelijke minister en schoolbesturen. Teleurgesteld is ze over het kabinetsbesluit om de voorschool niet voor alle jonge kinderen kosteloos beschikbaar te maken.

Toch haalt Moorman uit de kast wat kan. In haar boek komt een reeks voorbeelden voorbij, zoals:

• de Jongeren Schuldenvrije Start,
• meer geld voor scholen in achterstandswijken,
• bonussen en parkeervergunningen voor leraren,
• begrenzen van de schoolouderbijdrage
• en high dosage tutoring. (Een intensieve onderwijsinterventie om het sociaal-emotioneel welbevinden en het rekenniveau van kinderen met een grote leerachterstand te verhogen.)

Ongelijk investeren

Haar credo is niet voor niets: ongelijk investeren voor gelijke kansen. Want waarom zou je zorgen voor het mattheuseffect? Als je iedereen gelijk behandelt, krijgen degenen die al meer hebben, nog meer. Ook de bijlesindustrie, waarbij een kwart van de groep 8-kinderen in Amsterdam bijles volgt, baart haar
zorgen. Net als het lagere schooladvies dat twee op de tien leerlingen (van laagopgeleide ouders) in haar stad krijgen. Doorstromen naar een hoger schoolniveau, het zogenoemde stapelen, gebeurt vaak niet. Daarmee wordt het schooladvies een selffulfilling prophecy.

Meer weten:

• Podcast Bij de Les met Eduard van Dam & Annemarie Proost; zie overzicht alle afleveringen
• Onderwijkennis Netwerk Amsterdam: biedt de best beschikbare kennis uit de wetenschap. Leraren helpen andere leraren om deze kennis te verbinden aan hun praktijk.